افسردگی پس از زایمان یک نوع افسردگی موقتی است که در اثر بارداری و زایمان ایجاد می شود. این نوع افسردگی در دو شکل بروز می یابد: نوعی که بلافاصله پس از زایمان آغاز می شود و نوعی که با تأخیر بروز می یابد. نوع اول ملایم است و حدود 80% از زنان، پس از زایمان به آن مبتلا می شوند. این نوع افسردگی پس از زایمان آغاز شده و معمولاً ظرف مدت چند هفته و بدون نیاز به درمان خاصی برطرف می شود. نوع دوم همان چیزی است که بیشتر در میان مردم تحت عنوان افسردگی پس از زایمان شناخته می شود. این نوع که شدیدتر بوده معمولاً چندین هفته پس از زایمان بروز می یابد. در مجموع حدود 10 تا 16 درصد زنان پس از زایمان خود به این نوع افسردگی دچار می شوند.
البته تعاریف متعددی در مورد افسردگی پس از زایمان وجود دارد. در برخی منابع گفته شده افسردگی پس از زایمان می تواند در هر زمانی طی دو ماه نخست تولد نوزاد بروز یابد.
از جمله علائم ابتلا به افسردگی بعد زایمان می توان به احساس غمگینی، اضطراب، گریه و اختلال در خواب اشاره کرد. این علائم معمولاً در روزهای نزدیک به زایمان شروع شده و طی 10 تا 12 روز برطرف می شوند. معمولاً تنها راه درمان نیز برخورداری از حمایت اطرافیان و مراقبت از فرزند است. تقریباً 20% از زنانی که به افسردگی پس از زایمان دچار می شوند بعدها به افسردگی های طولانی مدت تر نیز دچار می گردند.
از جمله اصلی ترین علائم افسردگی پس از زایمان می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
برخی از زنانی که به افسردگی پس از زایمان مبتلا می شوند نیز احساس می کنند قادر نیستند به خوبی از فرزندشان مراقبت کرده و یا ممکن است به او آسیب برسانند.
متخصصان بر این باورند که هیچ دلیل واحدی برای ابتلا به افسردگی پس از زایمان وجود ندارد، بلکه مجموعه ای از فاکتورهای هورمونی، شیمیایی، محیطی، روانشناختی و ژنتیک در بروز این عارضه دخیلند. مطالعات اخیر نشان داده یکی از اصلی ترین عوامل اخطاردهنده افسردگی پس از زایمان، افسردگی در حین بارداری است.
برخی از زنان نسبت به زنان دیگر شانس بالاتری برای ابتلا به افسردگی پس از زایمان دارند. از جمله اصلی ترین عوامل هشدار دهنده از قرار ذیلند:
چه می توان کرد؟
علاوه بر گرفتن کمک از متخصصان، راه هایی وجود دارد که می توانید برای مقابله با افسردگی پس از زایمان از آن ها بهره بجویید:
با خودتان خوب باشید. اطمینان حاصل کنید که همه نیازهای اولیه خودتان برطرف شده است: سعی کنید بخوابید و خوب بخورید. سعی کنید به خاطر احساسی که دارید احساس گناه و تقصیر نکنید. افسرده بودن به این معنا نیست که مادر خوبی نیستید یا فرزندتان را دوست ندارید. به محض این که اندکی بهبود بیابید، این احساسات از بین خواهد رفت.
از خودتان توقع زیادی نداشته باشید. اگر به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده اید، همین که از رختخواب بیرون بیایید و با روزی که پیش رو دارید روبرو شوید کافی است. توجه خود را بر مراقبت از خودتان متمرکز کنید. اگر بتوانید هر روز این کار را انجام دهید خوب خواهید شد.
از دیگران درخواست کمک کنید. یکی از قسمت های یک مادر خوب بودن این است که بدانید چه زمانی باید از دیگران کمک بخواهید. بنابراین از اینکه از دیگران کمک بخواهید نترسید. کمک از سوی دیگران می تواند اشکال مختلفی داشته باشد. از پختن غذا گرفته تا شستن لباس های نشسته.
احساساتتان را با دیگری در میان بگذارید. در مورد احساساتتان با کسی که مورد اعتمادتان است صحبت کنید. حتی می توانید با مادرهای دیگر در فضای مجازی صحبت کنید. تعجب خواهید کرد اگر بدانید دیگران هم احساساتی مانند شما دارند.
ظاهر خودتان را فراموش نکنید. مراقبت از ظاهر گاهی اوقات به بهتر شدن حال درون کمک می کند. از کسی بخواهید فرزندتان را برایتان نگه دارد و با خیال راحت دوش بگیرید. اگر همیشه آرایش می کرده اید، اکنون هم این کار را انجام دهید. فقط به منظور خرید لباس های جدیدی برای موقعیت تازه خودتان به بازار بروید.
کمی استراحت کنید. مراقبت 24 ساعته و هفت روز در هفته شما را خسته خواهد کرد. متأسفانه مادرانی که به افسردگی پس از زایمان مبتلا می شوند حتی زمانی که قصد خواب می کنند نمی توانند به خواب بروند. امادر هر حال استراحت کردن خیلی مهم است ولو شده به شکل تماشای تلویزیون یا ورق زدن مجله باشد. پس سعی کنید هر روز از کسی درخواست کنید یکی دو ساعت فرزندتان را برایتان نگه دارد تا شما اندکی استراحت کنید.
از خانه بیرون بروید. فرزندتان را داخل کالسکه بگذارید و از منزل خارج شوید. هوای تازه، نور خورشید و هم صحبت شدن با دیگری برای خودتان و نوزادتان خوب خواهد بود. حتی اگر نمی توانید این کار را بکنید فقط چند لحظه بیرون بروید، چشم هایتان را ببندید، چند نفس عمیق بکشید و زیر نور خورشید بنشینید.
کارها را آسان بگیرید. زایمان دلیل خوبی برای این است که کمی به خودتان آسان بگیرید. با وسوسه خودتان برای شستن هرچه زودتر لباس ها مقابله کنید و در عوض وقتی نوزادتان خواب است شما هم سعی کنید بخوابید. بقیه کارها هم می توانند منتظر بمانند. اگر فرصت کافی برای پختن غذا ندارید غذای آماده گزینه خوبی است یا می توانید از بیرون بر غذا تهیه کنید. وقتی سعی دارید نوزادتان را بخوابانید تلفن را از پریز بکشید. اگر شاغل هستید سعی کنید فعلاً به کار و عقب افتادگی هایش فکر نکنید. همه چیز به زودی روی روال خواهد افتاد.
مصرف داروهای ضد افسردگی توسط مادران شیرده زیاد مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته است. بیشتر پزشکان بر این باورند که مزایای شیردهی به قدری زیاد است که معمولاً بر خطر استفاده از داروهای ضد افسردگی می چربد. در صورتی که مادری به طور کلی شیردهی را دوست داشته باشد، این کار می تواند در روند بهبود او بسیار مؤثر واقع شود.
اما در هر صورت نوع داروهای مصرفی باید توسط پزشک تعیین شود.
شاید این سؤال برای آقایان مطرح باشد که برای بهبود وضعیت همسرشان چه کارهایی می توانند انجام دهند.
دوره پس از زایمان برای آقایان نیز دشوار است. هر چه باشد آن ها هم سرشان به نیازهای نوزاد گرم است. با این وجود بهتر است هر زمان که ممکن است سعی کنند به همسرشان کمک کنند و از قضاوت بیهوده در مورد شریک زندگی شان بپرهیزند. کنار آمدن با خانمی که به افسردگی پس از زایمان دچار شده کار سختی است به خصوص اگر زن و شوهر تصور می کرده اند که بعد از تولد نوزاد روزهای خوب و شیرینی در انتظارشان است. اما آقایان باید به خاطر داشته باشند که کمک و حمایتی که به همسر خود ارایه می دهند در بهبود او نقشی حیاتی خواهد داشت.
