در مورد تأثیر اندومتریوز بر ناباروری تحقیقات زیادی انجام نشده است، اما به طور کلی تصور می شود زنانی که به اندومتریوز مبتلایند برا باردار شدن با مشکلات بیشتری موجه هستند.
مطالعات نشان می دهد زنانی که به اندومتریوز سطح یک یا دومبتلا هستند(معمولاً بیماری اندومتریوز را بنا به شدت آن از سطح یک تا چهار دسته بندی می کنند) نسبت به زنان عادی برای باردار شدن به زمان بیشتری نیاز دارند و یا احتمال بارداری کمتری دارند.
همچنین به نظر می رسد هرچقدر میزان شدت اندومتریوز فرد بیشتر باشد، احتمال اینکه در باردار شدن با مشکل روبرو شود بیشتر است.
اندومتریوز به معنای ناباروری نیست!
باید به خاطر داشته باشید که ابتلا به اندومتریوز به این معنا نیست که هرگز نمی توانید صاحب فرزند شوید. بلکه بدین معناست که برای باردار شدن نسبت به زنان عادی با مشکلات بیشتری مواجه خواهید بود.
در مطالعه ای که در استرالیا انجام شد و 3895 زن مبتلا به اندومتریوز در آن مورد بررسی قرار گرفتند، 54% از زنانی که قصد بارداری داشتند در 12 ماه نخست باردار نشدند. با این حال 70% از آنها در نهایت موفق شدند حداقل یک بارداری موفق داشته باشند. در مقام مقایسه باید بدانید در سال 1995، شاخص ناباروری در زنان امریکایی 10.2% بوده است.
مطالعه ای که ذکر شد به زنانی مربوط می شود که در سال های 1970 تا 1980 و حتی پیش از آن قصد بارداری داشتند و در آن زمان تکنولوژی های باروری کمکی زیاد رایج و در دسترس نبود یا نسبت به امروز موفقیت فعلی را نداشت. بنابراین امروزه می توان گفت درصد موفقیت باروری در این گونه زنان بسیار بیش از 70% است.
در بیشتر موارد مشخص نیست چرا زنان مبتلا به اندومتریوز برای باردار شدن با مشکل مواجهند.
اما در مواقعی که اندومتریوز آن قدر شدید باشد که بتواند به یک یا چند ارگان دخیل در باروری آسیب وارد نماید، دلیل دشواری روشن خواهد بود.
برای مثال چنانچه تخمدان ها با چسبندگی های ضخیم پوشانده شده باشند، تخمک قادر نخواهد بود از تخمدان خارج شده و بارور شود. همچنین اگر تخمدان ها یا لوله های فالوپ به واسطه چسبندگی در نقاط غیرنرمالی قرار بگیرند (یا بچسبند) تخمکی که تازه آزاد شده نخواهد توانست راه ورود به لوله فالوپ را بیابد. این آسیب معمولاً فقط در زنانی که اندومترویز سطح یک یا دو دارند دیده می شود.
در توضیح دلیل دشواری بارداری برای زنان مبتلا به اندومتریوز نظریه های زیادی ارایه شده؛ با این حال تا به امروز هیچ یک به اثبات نرسیده است. ممکن است دلایل متعددی وجود داشته باشد و دلایل متعدد در زنان مختلف نسبی باشد. برخی از نظریات ارایه شده بدین شرح است:
سقط جنین
هیچ شواهدی دال بر این مطلب که اندومتریوز موجب سقط جنین می شود وجود ندارد.
همچنین در مورد این که درمان اندومتریوز موجب می شود زنان سقط جنین کمتری داشته باشند نیز شواهدی وجود ندارد.
- اندومتریوز سطح یک و دو
در زنانی که به اندومتریوز سطح یک یا دو مبتلا هستند، داروهای هورمونی برای ناباروری منتج از اندومتریوز درمان مؤثری محسوب نمی شوند. شواهد نیز نشان می دهد هیچ یک از داروهای هورمونی نرخ باروری را در این زنان افزایش نمی دهد. بنابراین این داروها را نباید برای درمان ناباروری زنان مبتلا به اندومتریوز سطح یک یا دو به کار برد.
- اندومتریوز سطح سه و چهار
در مورد زنانی که به اندومتریوز شدیدتر مبتلا هستند، تا کنون هیچ مطالعه رسمی مبنی بر تأثیر درمان های هورمونی بر ناباروری انجام نشده است. با این حال تصور می شود این داروها مؤثر نباشند.
هدف جراحی
جراحی هایی که در مورد ناباروری های ناشی از اندومتریوز انجام می شود با هدف برداشتن اندومتریوز و چسبندگی های موجود صورت می پذیرد. در صورتی که اندومتریوز به هر یک از ارگان ها آسیب وارد کرده و یا موجب شده باشد آنها در موقعیت های غیرنرمالی ثابت بشوند، طی عمل جراحی سعی خواهد شد آسیب جبران شده و آناتومی ارگان ها تا حد ممکن به حالت اول و موقعیت نرمال بازگردانده شود.
- اندومتریوز سطح یک و دو
در زنانی که به اندومتریزو سطح یک و دو مبتلا هستند، عمل جراحی لاپراسکوپی درمان مؤثری است برای ناباروری های ناشی از این بیماری. آمار نشان داده جراحی لاپراسکوپی نسبت به لاپراسکوپی تشخیصی به نرخ باروری بالاتری منتج می شود.
- اندومتریوز سطح سه و چهار
در مورد زنانی که به اندومتریوز سطح سه و چهار مبتلا هستند، تا کنون هیچ مطالعه منظمی در باب تأثیر عمل جراحی بر نرخ باروری انجام نشده است.
با این حال سه مطالعه انجام شده حاکی از آن است که هرچقدر اندومتریوز شدیدتر باشد، شانس باروری پس از انجام عمل جراحی کمتر خواهد بود. به بیان دیگر، به نظر می رسد زنانی که به اندومتریوز شدید مبتلا هستند پس از عمل جراحی نسبت به زنان مبتلا به اندومتریوز سطوح پایین تر، شانس باروری کمتری دارند.
با این حال برخی از متخصصین این رشته بر این باورند زنانی که به شدیدترین سطوح اندومتریوز مبتلا هستند پس از انجام عمل جراحی بهترین نتایج را در راستای باروری به دست می آورند. به بیان دیگر به نظر می رسد عمل جراحی شانس باروری این دسته از زنان را نسبت به زنان مبتلا به سطوح پایین اندومتریوز بیشتر افزایش می دهد.
در باب چگونگی درمان توده های اندومتریوزی بزرگ تخمدانی در زنانی که به دلیل ابتلا به این بیماری به ناباروری مبتلا هستند مناقشات بسیاری وجود دارد. سه راه اساسی برای درمان این عارضه وجود دارد:
مطالعات انجام شده زیادی نشان می دهد که جدا ساختن بافت های بزرگ اندومتریوزی (بزرگتر از 4 سانتی متر قطر) شانس باروری را افزایش و شانس بازگشت مجدد را در مقایسه با روش اول و دوم بیشتر کاهش می دهد.
خارج ساختن بافت اندومتریوزی تخمدانی درد بیمار را کاهش می دهد و برداشتن تخمک برای انجام آی.وی.اف را تسهیل می نماید.
با این وجود برداشتن بافت اندومتریوزی از روی تخمدان ممکن است به برداشتن بخشی از بافت تخمدان، از جمله برخی از فولیکول ها نیز منجر شود. این امر به خصوص در مورد زنانی که قبلاً نیز در ناحیه تخمدان ها تحت اعمال جراحی قرار گرفته اند،می تواند به کاهش عملکرد تخمدان منجر شود.
بنابراین تصمیم در مورد برداشتن یا برنداشتن بافت اندومتریوزی روی تخمدان باید با دقت و با توجه به شرایط بیمار اتخاذ شود.
