خواص و فواید شگفت انگیز دارچین

دارچین یا سینامن (cinnamon) به علت طعم شیرین، گرم و معطری که دارد، ادویه ای عالی در ماههای زمستانی به حساب می آید. مصرف دارچین هم به عنوان ادویه و هم به عنوان دارو سابقه ای بس طولانی دارد. دارچین در واقع پوست قهوه ای رنگ درخت دارچین است که به صورت لوله ای و خشک شده یا به صورت آسیاب شده میتوان آن را خریداری کرد. دو نوع دارچین مشهور چینی و سریلانکایی هستند که نوع سریلانکایی آن کمی شیرینتر است.

در جدول زیر مواد مغذی، نسبت مواد مغذی به مقدار توصیه شده روزانه، کالری و شاخص گلیسمی (شاخصی که نشان میدهد ماده مورد نظر از نظر سرعت افزایش ناگهانی قند خون به چه صورت است) دارچین آمده است.

خاصیت شفا بخشی منحصر به فرد دارچین از سه ترکیب اصلی روغن فرار چوب دارچین به دست می آید. این روغنها حاوی ترکیبات فعالی به نام سینامالدهید، سینامیل استات و سینامیل الکل به اضافه طیف گسترده ای از مواد فرار دیگر هستند.

خاصیت ضد لخته

تحقیقات خوبی بر روی تاثیر سینامالدهید (که به سینامیک الدهید نیز شناخته میشود) بر پلاکتهای خون صورت گرفته است. پلاکتها ترکیبات خونی هستند که در شرایط اضطراری مانند خونریزی به یکدیگر میچسبند تا خونریزی را متوقف کنند اما در شرایط طبیعی نیز در صورتی که بیش از حد به هم بچسبند، ممکن است لخته تشکیل داده و جریان خون در رگها را با اشکال مواجه کنند. سینامالدهید موجود در دارچین به پیشگیری از تشکیل ناخواسته لخته در خون کمک میکند. این ترکیب با جلوگیری از انتشار اسید چرب التهابی به نام اسید آراشیدونیک توسط غشای پلاکتها و کاهش تشکیل مولکولهای پیام رسان التهابی به نام ترومبوکسان A2 ، از به هم چسبیدن پلاکتها جلوگیری میکند. قدرت دارچین در کاهش ترشح اسید اراشیدونیک از غشای سلولها باعث شده است این ماده غذایی در ردیف مواد غذایی ضد التهابی و مفید در کاهش التهاب، دسته بندی شود.

خواص ضد میکروبی

 روغنهای فرار دارچین آن را به عنوان ماده ضد میکروبی نیز معرفی کرده اند. مطالعات زیادی بر روی توانایی ضد میکروبی دارچین و مقابله با رشد باکتریها و قارچها از جمله قارچ بسیار متداول و مسئله ساز کاندیدا، انجام شده است. در آزمایگشاه رشد قارچهایی که به داروهای ضد قارچی معمول فلوکونازول مقاوم شده بودند، اغلب (نه همیشه) با عصاره دارچین متوقف میشد.

خواص ضد میکروبی دارچین به قدری موثر است که تحقیقات اخیر نشان میدهند این ادویه را میتوان به عنوان جایگزین نگهدارنده های مرسوم غذا، استفاده کرد. در مطالعه ای که در سال 2003 در International Journal of Food Microbiology منتشر شد نشان داد وقتی تنها چند قطره روغن عصاره دارچین به 100 میلی لیتر (تقریبا 85 گرم) سوپ هویج اضافه شد و سپس فریز شد، رشد پاتوژن غذایی باسیلوس سرئوس (Bacillus cereus ) حداقل تا شصت روز مهار شد. وقتی سوپ بدون افزودن روغن دارچین، فریز شد، این پاتوژن با وجود دمای بسیار پایین، به رشد و تکثیر ادامه داد. به علاوه محققان بیان کردند که افزودن دارچین تنها به عنوان نگهدارنده موثر عمل کرد، بلکه طعم سوپ را نیز تا حد قابل توجهی بهبود بخشید.

خاصیت کنترل قند خون

مصررف دارچین همراه غذا میتواند تاثیر غذا بر افزایش قند خون راکاهش دهد. دارچین سرعت تخلیه معده پس از صرف غذا را کاهش میدهد و افزایش قند خون پس از صرف غذا را کنترل میکند. محققان در 14 شرکت کننده سالم، بررسی کرده اند پس از صرف 300 گرم (1.2 فنجان) پودینگ برنج به تنهایی یا با 6 گرم (1.2 قاشق چایخوری) سس، چه مدت طول میکشد غذا از معده خارج شود. افزودن دارچین به پودینگ برنج میزان تخلیه معده را از 37 درصد به 34 درصد کاهش داده و افزایش قند خون پس از صرف برنج را تا حد قابل توجهی کند کرد.

همچنین دارچین به افرادی که دیابت نوع 2 دارند، در افزایش توانایی پاسخ به انسولین کمک شایانی میکند بنابراین قند خون آنها را در حد طبیعی نگه میدارد. هم مطالعات حیوانی و هم آزمایشگاهی نشان داده اند که ترکیبات موجود در دارچین نه تنها گیرنده های انسولین را تحریک میکند، بلکه آنزیمی را که این گیرنده ها را غیر فعال میکند، مهار میکند بنابراین افزایش قابل توجهی در توانایی سلولها در استفاده از گلوکز دارد. مطالعات برای تایید عملکرد مفید دارچین در انسانها، در حال حاضر در حال انجام هستند. یکی از این مطالعات نشان داده است که دارچین به مقدار کمتر از نصف یک قاشق چایخوری در روز قند خون را در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کاهش میدهد. این پژوهشها دربردارنده 60 داوطلب پاکستانی مبتلا به دیابت نوع 2 بود که انسولین مصرف نمیکردند. شرکت کننده ها به شش گروه تقسیم شدند. گروه یک، دو و سه به مدت چهل روز به ترتیب یک، سه یا شش گرم در روز دارچین مصرف میکردند در حالی که گروه چهار، پنج و شش کپسولهای دارو نما دریافت میکردند. حتی کمترین میزان دارچین (یک گرم در روز) که تقریبا معادل یک چهارم تا نصف قاشق چایخوری دارچین بود، تقریبا 20 درصد کاهش قند خون را موجب شد. کلسترول و تری گلیسیرید نیز در این گروه کاهش یافت. وقتی مصرف روزانه دارچین متوقف شد، قند خون شروع به افزایش کرد.

مطالعات انسانی، آزمایشگاهی و حیوانی اخیرا بر روی قدرت دارچین در بهبود فعالیت انسولین و در نتیجه قدرت سلولهای ما در جذب و استفاده از گلوکز خون متمرکز شده اند.

یک مطالعه آزمایشگاهی در مرکز تحقیقاتی USDA Human Nutrition  یافته های جدیدی ارائه میکند که مکانیستمهای افزایش فعالیت انسولین را نشان میدهد. در آخرین مقاله این گروه تحقیقاتی که در Journal of Agricultural and Food Chemistry منتشر شد، نشان داد کمپلکسهای تقویت کننده انسولین دارچین (مجموعه ای از اولیگومر کاتچین و یا  اپی کاتچین) توانایی وابسته به انسولین بدن برای استفاده از گلوکز را تقریبا بیست برابر افزایش میدهد. برخی دانشمندان نگران تاثیرات احتمالی سمی مصرف منظم دارچین بودند. این تحقیقات جدید نشان داد ترکیبات بالقوه سمی چوب دارچین عمدتا در بخش محلول در چربی وجود دارند .و در عصاره محلول در آب دارچین که ترکیبات تقویت کننده فعالیت انسولین هستند، تنها در مقادیر بسیار کم وجود دارد.

مطالعه حیوانی اخیرا انجام شد و در نشریه Diabetes Research and Clinical Practice در سال 2003 منتشر شد که تاثیرات مفید دارچین در مورد فعالیت انسولین را نشان میدهد. در این مطالعه به موشها هر روز دوزی از دارچین (300 میلی گرم به ازای هر یک کیلو گرم وزن بدن) به مدت سه هفته داده شد. عضلات اسکلتی این موشها نسبت به موشهای گروه کنترل که دارچین دریافت نمیکردند، قادر بود 17 درصد قند بیشتری در دقیقه جذب کند.

در مطالعه ای که در 2003 در Diabetes Care منتشر شد مشخص شد در انسانهای مبتلا به دیابت نوع 2، مصرف یک گرم دارچین در روز قند، تری گلیسرید، ال دی ال (کلسترول بد) و کلسترول کلی را کاهش میدهد. در این مطالعه که دارای گروه کنترل (افرادی که به جای دارچین، دارونما به آنها داده شد) بود، شرکت کننده ها به شش گروه تقسیم شدند و دوزهای مختلفی از دارچین و یا دارونما به آنها داده شد. پس از چهل روز قند خون هر سه گروهی که دارچین مصرف کرده بودند، 18 تا 29 درصد، تری گلیسرید آنها 22 تا 30 درصد، کلسترول ال دی ال 7 تا 27 درصد و کلسترول کلی 12 تا 26 درصد کاهش یافته بود ولی در گروههای دارونما، هیچ تفاوت محسوسی وجود نداشت. محققان چنین نتیجه گیری کردند که دارچین میتواند خطر فاکتورهای مربوط به دیابت نوع 2 و بیماریهای قلبی را در افراد دیابتی کاهش دهد.

 دارچین با تقویت سیگنالهای انسولین از مقاومت انسولین حتی در حیواناتی که رژیم غذایی با فروکتوز بالا داشتند، جلوگیری میکند (طبق مقاله ای که در Hormone Metabolism Research  منتشر شد).

دارچین آنتی اکسیدان قدرتمندی نیز می باشد که در مقایسه با شش ادویه آنتی اکسیدانی دیگر (بادیان رومی، زنجبیل، نعنا، شیرین بیان، وانیل و جوز هندی) و نگهدارنده های شیمیایی غذا (هیدروکسی انیسول بوتیله شده ، هیدروکسی تولون بوتیله شده و پروپیل گالات) در جلوگیری از اکسیداسیون از همه این مواد (به جز نعنا) موثرتر است.

خاصیت تقویت عملکرد مغز

تنها استشمام بوی دارچین، میتواند فعالیت مغز را بهبود ببخشد. طبق مطالعه ای که در کنفرانس سالانه انجمن Chemoreception Sciences سال 2004 در ارائه شد، جویدن آدامس با طعم دارچین یا استشمام بوی دارچین پردازش شناختی مغز شرکت کننده ها را بهبود بخشیده است به ویژه این شرکت کننده ها نمرات بهتری در آزمونهای مربوط به پردازشهای تمرکزی، حافظه مجازی بازشناخت، حافظه فعال و سرعت حرکتی – بصری در حال استفاده از برنامه های کامپیوتری کسب کردند. این شرکت کننده ها در معرض چهار شرایط بویی قرار گرفتند: بدون بو، بوی نعنا، بوی گل یاس و بوی دارچین که بوی دارچین تاثیر محسوسی در عملکرد بهتر مغز داشت. تحقیقات بیشتری در این زمینه در حال انجام است.

خاصیت بهبود سلامت روده و قلب به واسطه کلسیم و فیبر بالا

علاوه بر روغنهای فرار بی نظیر دارچین، محتوای زیاد فیبر و منگنز و نیز مقدار خوب کلسیم، نیز در آن وجود دارد که خواص ویژه ای به آن بخشیده است. کلسیم و فیبر به نمکهای صفرا متصل میشوند و به حذف آنها از بدن کمک میکنند. فیبر با خروج صفرا، از آسیبهای ناشی از برخی نمکهای صفراوی جلوگیری کرده و به سلامت روده و کاهش خطر سرطان روده کمک میکند. به علاوه وقتی صفرا همراه با فیبر خارج میشود، بدن وادار میشود کلسترول را برای تشکیل صفرای جدید تجزیه کند که این امر به پیشگیری از اترواسکلروز و بیماریهای قلبی کمک میکند. برای افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر نیز، فیبر موجود در دارچین به رفع اسهال یا یبوست کمک میکند.

خاصیت گرمی در درمانهای سنتی

علاوه بر خواص علمی مطرح شده، در طب سنتی به خاطر گرمی دارچین از آن برای درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا به خصوص در چای همراه با مقداری زنجبیل تازه، استفاده میشود.

عوارض و خطرات احتمالی

دارچین به عنوان یک ماده غذایی آلرژی زا شناخته نمیشود و مقدار زیادی اگزالات یا پورین ندارد. به نظر میرسد مقدار طبیعی کومارین موجود در دارچین سریلانکایی بسیار کم بوده و نمیتواند هیچ خطری برای سلامتی ایجاد کند اما کومارین دارچین کاسیا به نظر میرسد بیشتر است و در صورتی که مرتبا در دوز بالا مصرف شود، خطراتی میتواند برای سلامتی ایجاد کند.