طبق گزارش انجمن سرطان امریکا، در سال 2014حدود 13% از موارد جدید ابتلا به سرطان را سرطان ریه تشکیل می دهد. کسانی که بیش از همه در معرض ابتلا به سرطان ریه هستند بزرگسالان بالای 50 سال و افرادی که سابقه کشیدن سیگار یا پیپ و قلیان دارند هستند.طبق مطالعه ای که توسط انجمن ریه امریکا انجام شده در سال 2012، 82% از کسانی که مبتلا به سرطان ریه بوده اند بالای 60 سال سن داشته اند. گرچه مصرف دخانیات دلیل اصلی ابتلا به سرطان ریه است اما کسانی که هرگز دخانیات مصرف نکرده اند هم می توانند بنا به دلایلی نظیر عفونت های ریوی گذشته، عوامل محیطی و ژنتیک در معرض ابتلا به سرطان ریه باشند.
معمولاً نشانه های سرطان ریه تا زمانی که بیماری در مراحل پیشرفته خود به سر می برد خود را بروز نمی دهند. به همین دلیل هم سرطان ریه معمولاً در مراحل ابتدایی تشخیص داده نمی شود. حدود 40% از موارد سرطان ریه تا زمانی که بیماری به مراحل پیشرفته رسیده است تشخیص داده نمی شود. در یک سوم از موارد تشخیص داده شده، بیماری به مرحله 3 رسیده است.
به طور اجمالی از جمله علائم سرطان ریه می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
سرطان زمانی آغاز می شود که سلول های بدن دچار جهشی می شوند که موجب می شود به طور سریع و غیرقابل کنترلی رشد کنند.
سرطان ریه زمانی ایجاد می شود که سلول های سرطانی به سلول های سالم بافت های ریه و مجاری تنفسی حمله کرده و آنها را نابود کند. این فرآیند می تواند سال ها به طول بینجامد. سرطان ریه می تواند با تغییرات پیش سرطانی ریه آغاز شود که نه هیچگونه علائمی ایجاد می کنند و نه در عکس برداری از ریه نشان داده می شوند.
سرانجام این سلول های سرطانی متراکم شده و ایجاد تومور می کنند. با رشد تومور، عملکرد صحیح ریه ها دچار اختلال می شود. سلول های سرطانی ریه می توانند از محل ابتدایی خود، یعنی تومور اصلی جدا شده و از طریق جریان خون منتقل شوند و در نقاط دیگر بدن تومورهای جدیدی ایجاد نمایند. این فرِآیند متاستاز نامیده می شود.
سرطان ریه عمدتاً در دو نوع اصلی مشاهده می شود. سلول های سرطانی ریه کوچک و بزرگ هستند. اسامی اختصاص داده شده به این دو نوع، با توجه به شکل سلول ها در زیر میکروسکوپ انتخاب شده است. سرطان ریه بسته و نوع و مرحله بیماری، نیازمند روش های درمانی متفاوتی است.
عکسبرداری از ریه در مراحل ابتدایی سرطان ریه نمی تواند به تشخیص این سرطان کمک کند. با این حال آمار نشان می دهد سی.تی اسکن از ریه تا 20% می تواند نرخ مرگ ناشی از سرطان ریه را کاهش دهد.
بنابه مطالعاتی که انجام شده به افراد خاصی توصیه می گردد حتماً از ریه خود سی.تی.اسکن انجام دهند:
بنا به گزارش انجمن ریه امریکا، نرخ بقای پنج ساله سرطان ریه نسبت به سایر سرطان های فراگیر دیگر، از همه پایین تر است. بیش از نیمی از افرادی که دچار سرطان ریه می شوند ظرف مدت یک سال پس از تشخیص جان خود را از دست می دهند.
البته مواردی که ذکر شد به فاکتورهای متعددی نظیر موارد ذیل شدیداً وابسته است:
سلامت روحی بیمار نیز تأثیر بسزایی در فرآیند درمان بیمار خواهد داشت.
نوع درمانی که برای فرد مبتلا به سرطان ریه انتخاب می شود به عوامل متعددی بستگی دارد. از جمله این موارد می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
تصمیم گیری در مورد نوع درمان، فرآیند دشواری است که معمولاً توسط یک تیم مجرب پزشکی بررسی می شود اما معمولاً تصمیم نهایی به عهده خود بیمار واگذاشته می شود. روش های کلی درمان را می توان به طور کلی در عمل جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی خلاصه کرد. که بسته به عوامل مذکور یکی از این روش ها و یا ترکیبی از همه آنها برای بیمار مورد استفاده قرار می گیرد.
درمان NSCLC
در صورتی که فرد به NSCLC مبتلا باشد و وضعیت سلامت جسمانی او به طور کلی مطلوب بوده، و سرطان تنها به یکی از ریه های او محدود شده باشد، احتمالاً بهترین گزینه برای او عمل جراحی و خارج نمودن سلول های سرطانی از بدن است. که البته به احتمال زیاد پس از انجام جراحی، یک دوره شیمی درمانی نیز برای چنین فردی انجام خواهد شد تا هرگونه سلول سرطانی که هنوز در بدن باقی مانده از بین برود.
در صورتی که سرطان زیاد منتشر نشده باشد، اما جراحی نیز میسر نباشد (برای مثال در صورتی که وضعیت سلامت بیمار اجازه عمل جراحی را به جراح ندهد) معمولاً برای نابود ساختن سلول های سرطانی پرتودرمانی توصیه می شود. در برخی موارد این فرآیند با شیمی درمانی ترکیب می شود.
در صورتی که سرطان تا حد زیادی منتشر شده باشد که جراحی میسر نباشد و پرتودرمانی نیز مؤثر واقع نگردد، شیمی درمانی توصیه می شود. در صورتی که پس از دوره نخست شیمی درمانی، سرطان مجدداً شروع به رشد نماید، دوره شیمی درمانی دیگری آغاز خواهد شد.
گاهی اوقات نیز فرآیند دیگری که درمان هدفمند یا بیولوژیک نامیده می شود بجای شیمی درمانی و یا پس از شیمی درمانی توصیه می شود.
درمان SCLC
SCLC معمولاً توسط شیمی درمانی درمان می شود، یا به تنهایی یا در ترکیب با پرتودرمانی. این عمل می تواند به طولانی تر شدن زندگی بیمار و کاهش علائم کمک کند.
معمولاً برای این نوع سرطان ریه عمل جراحی به کار نمی رود. دلیل آن هم این است که معمولاً در مرحله ای که این نوع سرطان تشخیص داده می شود، به سایر نواحی بدن نیز سرایت کرده است. با این حال در صورتی که سرطان خیلی زود تشخیص داده شود، می توان از جراحی نیز بهره برد. در این موارد پس از عمل جراحی برای از بین بردن ریسک بازگشت سرطان، از شیمی درمانی و یا پرتودرمانی استفاده می شود.
عمل جراحی
در درمان سرطان ریه سه نوع عمل جراحی وجود دارد:
پرتودرمانی
پرتودرمانی استفاده از پرتوهای پرانرژی ایکس یا سایر ذرات است به منظور تخریب سلول های سرطانی. رایج ترین نوع پرتو درمانی،پرتودرمانی خارجی است که در واقع در آن پرتو توسط ماشینی خارج از بدن تابیده می شود. نوع پرتودرمانی داخلی در درمان سرطان ریه خیلی به ندرت به کار می رود.
یک دوره پرتودرمانی معمولاً از چند روز تا چند هفته متغیر است. پرتودرمانی نیز مانند جراحی در مواردی که سرطان منتشر شده باشد به کار نمی رود. پرتودرمانی تنها می تواند سلول هایی را تخریب کند که سر راه پرتو ارسالی قرار دارند. پرتو درمانی علاوه بر سلول های سرطانی، سلول های سالمی را که در مسیر خود قرار دارند نیز تخریب می کند به همین دلیل نمی توان از این روش برای نواحی مختلف و گسترده بدن استفاده کرد.
بیماران مبتلا به سرطان ریه که تحت پرتودرمانی قرار می گیرند معمولاً دچار خستگی و بی اشتهایی می شوند. در صورتی که مقصد پرتودرمانی گردن و یا قسمت میانی قفسه سینه باشد، گلودرد و مشکل در بلع نیز برای بیمار ایجاد خواهد شد. حساسیت و تحریکات پوستی شبیه به سوختگی نیز معمولاً در بیماران ایجاد می شود. اکثر عوارض جانبی با فاصله کوتاهی از اتمام پرتودرمانی از بین می روند.
در صورتی که پرتودرمانی موجب تحریک ریه و یا تورم آن شود، ممکن است بیمار ماه ها و یا حتی سال ها پس از درمان دچار سرفه، تب و نفس تنگی شود. حدود 15 درصد از بیماران دچار این عارضه می شوند. در صورتی که این حالت خفیف باشد معمولاً به خودی خود از بین می رود و به درمان نیز نیاز ندارد اما در موارد حاد، درمان با استفاده از داروهای استروئیدی به کار خواهد رفت.
پرتودرمانی ممکن است در بافت ریه ایجاد زخم های دائمی نماید دقیقاً نزدیک به محلی که تومور واقع شده بود. نوعاً این زخم ها در بیمار ایجاد هیچ علائمی نمی کند اما در برخی موارد بیمار دچار سرفه های مزمن و تنگی نفس می شود. به همین دلیل پزشک برای تعیین دقیق محل پرتودرمانی از سی.تی.اسکن استفاده می کند تا سطح محدودتری از قفسه سینه بیمار را در معرض پرتوها قرار دهد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی استفاده از داروهایی خاص برای تخریب سلول های سرطانی است. این فرآیند معمولاً از طریق توقف رشد و تقسیم سلول های سرطانی انجام می پذیرد. ثابت شده که شیمی درمانی می تواند در بهبود و افزایش کیفیت و طول عمر زندگی بیماران مبتلا به سرطان ریه، در تمامی مراحل بیماری مفید واقع شود.
شیمی درمانی از طریق جریان خون صورت می پذیرد. تا داروها بتوانند از طریق جریان خون به تمامی سلول های سرطانی موجود در سرتاسر بدن برسند. روش معمول شیمی درمانی معمولاً به این طریق است که دارو از طریق لوله پلاستیکی یا نیدل به صورت وریدی وارد رگ می شود و یا اینکه به صورت کپسول بلعیده می شود. البته در مورد سرطان ریه، شیمی درمانی معمولاً به صورت وریدی انجام می شود.
معمولاً یک دوره شیمی درمانی از تعداد جلسات خاصی تشکیل می شود که بیمار یک یا ترکیبی از چند نوع دارو را با هم به طور هم زمان دریافت می کند. نوع دارویی که مصرف می شود معمولاً به نوع سرطان ریه بستگی دارد. با پیشرفت های جدیدی که در این زمینه حاصل شده، عوارض جانبی شیمی درمانی تا حد زیادی کاهش یافته است.
عوارض جانبی شیمی درمانی به شرایط جسمانی فرد و دز داروی دریافتی بستگی دارد. اما به طور کلی از جمله عوارض شیمی درمانی می توان به خستگی و ضعف، احتمال بروز عفونت، تهوع و استفراغ، ریزش مو، کاهش اشتها و اسهال اشاره کرد. این عوارض معمولاً با پایان یافتن دوره شیمی درمانی برطرف می شوند.
شیمی درمانی ممکن است به سلول های عادی بدن از جمله سلول های خون، پوست و عصب نیز آسیب وارد کند. این امر به کم خونی، افزایش احتمال ابتلا به عفونت، ریزش مو، زخم های دهانی، کرختی و مور مور شدن دست ها و پاها می انجامد. البته بسیاری از عوارض جانبی را نیز می توان با مصرف برخی داروها ار بین برد یا کاهش داد.
