28 دی 1398

سرطان ریه، علائم و درمان سرطان ریه

دسته بندی: بیماری های تنفسی نویسنده: ایران درمان بازدید: 1044
سرطان ریه، علائم و درمان سرطان ریه

طبق گزارش انجمن سرطان امریکا، در سال 2014حدود 13% از موارد جدید ابتلا به سرطان را سرطان ریه تشکیل می دهد. کسانی که بیش از همه در معرض ابتلا به سرطان ریه هستند بزرگسالان بالای 50 سال و افرادی که سابقه کشیدن سیگار یا پیپ و قلیان دارند هستند.طبق مطالعه ای که توسط انجمن ریه امریکا انجام شده در سال 2012،  82% از کسانی که مبتلا به سرطان ریه بوده اند بالای 60 سال سن داشته اند. گرچه مصرف دخانیات دلیل اصلی ابتلا به سرطان ریه است اما کسانی که هرگز دخانیات مصرف نکرده اند هم می توانند بنا به دلایلی نظیر عفونت های ریوی گذشته، عوامل محیطی و ژنتیک در معرض ابتلا به سرطان ریه باشند.

معمولاً نشانه های سرطان ریه تا زمانی که بیماری در مراحل پیشرفته خود به سر می برد خود را بروز نمی دهند. به همین دلیل هم سرطان ریه معمولاً در مراحل ابتدایی تشخیص داده نمی شود. حدود 40% از موارد سرطان ریه تا زمانی که بیماری به مراحل پیشرفته رسیده است تشخیص داده نمی شود. در یک سوم از موارد تشخیص داده شده، بیماری به مرحله 3 رسیده است. 

به طور اجمالی از جمله علائم سرطان ریه می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

  • سرفه های مزمن
  • سرفه همراه با بالا آوردن خون
  • درد قفسه سینه
  • ابتلای مکرر به عفونت ریوی
  • گرفتگی صدا

سرطان ریه چیست؟

سرطان زمانی آغاز می شود که سلول های بدن دچار جهشی می شوند که موجب می شود به طور سریع و غیرقابل کنترلی رشد کنند.

سرطان ریه زمانی ایجاد می شود که سلول های سرطانی به سلول های سالم بافت های ریه و مجاری تنفسی حمله کرده و آنها را نابود کند. این فرآیند می تواند سال ها به طول بینجامد. سرطان ریه می تواند با تغییرات پیش سرطانی ریه آغاز شود که نه هیچگونه علائمی ایجاد می کنند و نه در عکس برداری از ریه نشان داده می شوند.

سرانجام این سلول های سرطانی متراکم شده و ایجاد تومور می کنند. با رشد تومور، عملکرد صحیح ریه ها دچار اختلال می شود. سلول های سرطانی ریه می توانند از محل ابتدایی خود، یعنی تومور اصلی جدا شده و از طریق جریان خون منتقل شوند و در نقاط دیگر بدن تومورهای جدیدی ایجاد نمایند. این فرِآیند متاستاز نامیده می شود.

انواع سرطان ریه

سرطان ریه عمدتاً در دو نوع اصلی مشاهده می شود. سلول های سرطانی ریه کوچک و بزرگ هستند. اسامی اختصاص داده شده به این دو نوع، با توجه به شکل سلول ها در زیر میکروسکوپ انتخاب شده است. سرطان ریه بسته و نوع و مرحله بیماری، نیازمند روش های درمانی متفاوتی است.

  • سرطان ریه سلول کوچک یا SCLC
    بنا به گزارش مرکز ملی سرطان امریکا (NCI)،  15%از موارد سرطان ریه را نوع SCLC تشکیل می دهد. سلول های سرطانی این نوع سرطان از سلول های عصبی غدد درون ریز آغاز می شود. این سلول ها در واقع به مجاری تنفسی که به ریه ها منتهی می شوند و بافت های ریه تعلق دارند. این نوع سرطان بسیار سریع رشد می کند. SCLC تومورهای بزرگی تشکیل می دهد که می توانند از طریق خون حرکت کرده و به سرعت در سرتاسر بدن پخش شوند. SCLC عمدتاً به سراغ افرادی که زیاد سیگار می کشند می رود. SCLC خود دو نوع اصلی دارد. یکی از آنها SCLC است که در آن سلول های سرطانی به جو شباهت دارند و نوع دیگر حالت ترکیبی است. نوع اول شایع ترین حالت از موارد SCLC است.
  • سرطان ریه سلول غیر کوچک یا NSCLC
    حدود 58% از موارد ابتلا به سرطان ریه را در ایالات متحده این نوع سرطان تشکیل می دهد. در این نوع سرطان ریه، سلول های سرطانی بزرگتر بوده و رشد و پیشرفت سرطان نسبت بهSCLCبا سرعت کمتری اتفاق می افتد. NSCLC خود سه نوع مختلف سرطان ریه را در بر می گیرد:
  • سرطان سلول های سنگفرشی
    که چیزی بین 25 تا 30 درصد از کل موارد سرطان ریه را به خود اختصاص می دهند. این نوع از سرطان ریه از سلول هایی آغاز می شود که در دهانه مجاری تنفسی قرار دارند. در صورتی که این سلول ها درمان نشوند می توانند به غدد لنفاوی، استخوان ها، غدد فوق کلیوی، کبد و مغز سرایت کنند. این نوع از سرطان ریه شایع ترین نوع سرطان ریه در مردان بوده و به شدت به میزان مصرف دخانیات وابسته است.
  • آدنوکارسینوما که حدود 40 درصد از تمامی موارد ابتلا به سرطان ریه را به خود اختصاص می دهد. این نوع سرطان در سلول های سطح خارجی ریه (سلول های مخاطی ریه) آغاز می شود. این نوع سرطان ریه رشد و پیشرفت آهسته ای داشته و شایع ترین نوع سرطان ریه در زنان و افراد غیر سیگاری می باشد.
  • حدود 10 تا 15 درصد از موارد NSCLC را نیز نمی توان در دو دسته بالا جای داد. این موارد اغلب نزدیک به سطح بیرونی ریه ها بروز می یابند و به سرعت رشد می کنند.

علائم سرطان ریه

  • سرفه ای که بهبود نمی یابد
    در مورد سرفه هایی که به درازا می کشند باید هشیار بود. سرفه ای که به عفونت مجاری تنفسی و یا سرماخوردگی مربوط باشد ظرف مدت یک تا دو هفته بهبود می یابد. بنابراین دچار شدن به سرفه های مزمن می تواند نشانه ای از ابتلا به سرطان ریه در نظر گرفته شود.خشک بودن یا نبودن سرفه های مزمن اهمیت ندارد، وجود سرفه های مزمن از هر نوع می تواند نگران کننده باشد.
  • تغییر در ماهیت سرفه
    در صورتی که به سرفه های مزمن مبتلا هستید، به هرگونه تغییر در ماهیت سرفه هایتان توجه داشته باشید، به خصوص اگر دخانیات مصرف می کنید! در صورتی که سرفه هایتان مکررتر شده، عمیق تر شده و یا با خس خس بیشتری همراه شده، یا اینکه همراه با سرفه هایتان خون یا خلط بالا می آورید باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
  • تغییرات تنفسی
    نفس تنگی یا به راحتی از نفس افتادن هم می تواند جزو علائم احتمالی ابتلا به سرطان ریه باشد. این عارضه زمانی بروز می یابد که مجاری تنفسی توسط سرطان مسدود و یا باریک شده و یا اینکه مایعی از تومور موجود در ریه وارد قفسه سینه شده باشد. برای حصول اطمینان از وضعیت خودتان به کارهایی که همیشه به طور روزمره انجام می داده اید توجه کنید. مثلاً اگر همیشه با بالارفتن از پله های منزل دچار تنگی نفس نمی شده اید اما اخیراً این مشکل پیش آمده، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
  • درد قفسه سینه
    سرطان ریه می تواند باعث احساس درد در قفسه سینه، کتف و ناحیه پشت شود. این احساس درد لزوماً با سرفه همراه نخواهد بود. زمانی که سرطان ریه در فرد احساس درد کند احتمال دارد غدد لنفاوی فرد متورم شده و یا سرطان به دیواره قفسه سینه یا اطراف ریه و یا دنده ها متاستاز داده باشد.
  • خس خس سینه
    زمانی که مجاری تنفسی مسدود و یا متورم شده باشد ریه ها هنگام تنفس صدایی خس خس مانند یا سوت مانند ایجاد می کنند. خس خس سینه می تواند به علل متعدد ایجاد شود که برخی به سادگی درمان شده و بی خطر می باشند. اما در هر حال خس خس سینه یکی از علائم ابتلا به سرطان ریه بوده و نتیجتاً درخور توجه می باشد. پس اگر خس خس نفستان ادامه پیدا کرد تصور نکنید به آلرژی یا آسم مربوط است، حتماً به پزشک مراجعه کرده و علت را جویا شوید.
  • گرفتگی صدا
    در صورتی که احساس می کنید صدای شما دچر تغییرات قابل توجهی شده حتماً به پزشک مراجعه کنید. گرفتگی صدا می تواند به واسطه یک سرما خوردگی ساده ایجاد شود اما در صورتی که بیشتر از دو هفته ادامه پیدا کند می تواند نگران کننده باشد. گرفتگی صدای مربوط به سرطان ریه زمانی ایجاد می شود که تومور ایجاد شده بر اعصاب کنترل کننده حنجره تأثیر گذاشته باشد.
  • کاهش وزن
    تمام انواع سرطان از جمله سرطان ریه می توانند باعث کاهش وزن فرد مبتلا شوند. البته دلیل این کاهش وزن شناخته شده نیست. این کاهش وزن می تواند ناشی از مصرف انرژی بدن توسط سلول های سرطانی ایجاد شود. همچنین می تواند در اثر تغییر نحوه مصرف انرژی در بدن حاصل شود. بنابراین به هیچ وجه نباید کاهش وزنی را که توجیهی برای آن وجود ندارد (مانند کاهش مواد غذایی مصرفی یا افزایش فعالیت بدنی) ساده انگاشت.
  • درد استخوان
    سرطان ریه ای که به استخوان ها سرایت کرده باشد می تواند موجب احساس درد در قسمت پشت و یا سایر نواحی بدن شود. این درد به هنگام شب در زمانی که بیمار دراز می کشد بیشتر احساس می شود. به علاوه  سرطان ریه گاهی با احساس درد در شانه، بازو و گردن نیز همراه است، گرچه درد این نواحی معمولاً زیاد شایع نیست.
  • سردرد
    سردرد می تواند نشانه سرایت سرطان ریه به مغز باشد. البته تمامی سردردهایی که بیماران مبتلا به سرطان ریه تجربه می کنند نشان از رسیدن سرطان به مغز این افراد نیست! گاهی سردرد ناشی از فشاری است که تومور موجود در ریه به سیاهرگ اصلی حامل خون از بالاتنه به قلب وارد می کند. این فشار خود می تواند عامل ایجاد سردرد باشد.

تشخیص سرطان ریه

عکسبرداری از ریه در مراحل ابتدایی سرطان ریه نمی تواند به تشخیص این سرطان کمک کند. با این حال آمار نشان می دهد سی.تی اسکن از ریه تا 20% می تواند نرخ مرگ ناشی از سرطان ریه را کاهش دهد.

بنابه مطالعاتی که انجام شده به افراد خاصی توصیه می گردد حتماً از ریه خود سی.تی.اسکن انجام دهند:

  • کسانی که سابقه سی سال یا بیشتر مصرف سیگار دارند
  • بین 55 تا 79 سال سن دارند
  • در 15 سال اخیر عادت به مصرف سیگار داشته اند

دورنمای بلند مدت سرطان ریه

بنا به گزارش انجمن ریه امریکا، نرخ بقای پنج ساله سرطان ریه نسبت به سایر سرطان های فراگیر دیگر، از همه پایین تر است. بیش از نیمی از افرادی که دچار سرطان ریه می شوند ظرف مدت یک سال پس از تشخیص جان خود را از دست می دهند.

البته مواردی که ذکر شد به فاکتورهای متعددی نظیر موارد ذیل شدیداً وابسته است:

  • نوع و مرحله سرطان
  • سن آغاز بیماری
  • وضعیت کلی سلامت جسمانی بیمار
  • سبک زندگی
  • موفقیت روش های درمانی به کار رفته

سلامت روحی بیمار نیز تأثیر بسزایی در فرآیند درمان بیمار خواهد داشت.

درمان سرطان ریه

نوع درمانی که برای فرد مبتلا به سرطان ریه انتخاب می شود به عوامل متعددی بستگی دارد. از جمله این موارد می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

  • نوع سرطان ریه (ریزسلولی یا غیر ریز سلولی)
  • اندازه و موقعیت سرطان
  • مرحله پیشرفت سرطان
  • سلامت جسمانی کلی بیمار

تصمیم گیری در مورد نوع درمان، فرآیند دشواری است که معمولاً توسط یک تیم مجرب پزشکی بررسی می شود اما معمولاً تصمیم نهایی به عهده خود بیمار واگذاشته می شود. روش های کلی درمان را می توان به طور کلی در عمل جراحی، پرتودرمانی و شیمی درمانی خلاصه کرد. که بسته به عوامل مذکور یکی از این روش ها و یا ترکیبی از همه آنها برای بیمار مورد استفاده قرار می گیرد.

درمان NSCLC

در صورتی که فرد به NSCLC مبتلا باشد و وضعیت سلامت جسمانی او به طور کلی مطلوب بوده، و سرطان تنها به یکی از ریه های او محدود شده باشد، احتمالاً بهترین گزینه برای او عمل جراحی و خارج نمودن سلول های سرطانی از بدن است. که البته به احتمال زیاد پس از انجام جراحی، یک دوره شیمی درمانی نیز برای چنین فردی انجام خواهد شد تا هرگونه سلول سرطانی که هنوز در بدن باقی مانده از بین برود.

در صورتی که سرطان زیاد منتشر نشده باشد، اما جراحی نیز میسر نباشد (برای مثال در صورتی که وضعیت سلامت بیمار اجازه عمل جراحی را به جراح ندهد) معمولاً برای نابود ساختن سلول های سرطانی پرتودرمانی توصیه می شود. در برخی موارد این فرآیند با شیمی درمانی ترکیب می شود.

در صورتی که سرطان تا حد زیادی منتشر شده باشد که جراحی میسر نباشد و پرتودرمانی نیز مؤثر واقع نگردد، شیمی درمانی توصیه می شود. در صورتی که پس از دوره نخست شیمی درمانی، سرطان مجدداً شروع به رشد نماید، دوره شیمی درمانی دیگری آغاز خواهد شد.

گاهی اوقات نیز فرآیند دیگری که درمان هدفمند یا بیولوژیک نامیده می شود بجای شیمی درمانی و یا پس از شیمی درمانی توصیه می شود.

درمان SCLC

SCLC معمولاً توسط شیمی درمانی درمان می شود، یا به تنهایی یا در ترکیب با پرتودرمانی. این عمل می تواند به طولانی تر شدن زندگی بیمار و کاهش علائم کمک کند.

معمولاً برای این نوع سرطان ریه عمل جراحی به کار نمی رود. دلیل آن هم این است که معمولاً در مرحله ای که این نوع سرطان تشخیص داده می شود، به سایر نواحی بدن نیز سرایت کرده است. با این حال در صورتی که سرطان خیلی زود تشخیص داده شود، می توان از جراحی نیز بهره برد. در این موارد پس از عمل جراحی برای از بین بردن ریسک بازگشت سرطان، از شیمی درمانی و یا پرتودرمانی استفاده می شود.

عمل جراحی

در درمان سرطان ریه سه نوع عمل جراحی وجود دارد:

  • لوبکتومی
    در این روش یک یا چند بخش بزرگ از ریه که لوب نامیده می شود تخلیه می شود. در صورتی که سرطان فقط در بخش مشخصی از ریه رشد کرده باشد، این روش توصیه می شود.
  • پنومکتومی
    در این روش کل ریه برداشته می شود. این روش زمانی به کار برده می شود که سرطان در قسمت میانی ریه و یا در سرتاسر ریه رشد کرده باشد.
  • سگمنتکتومی
    در این روش بخش کوچکی از ریه تخلیه می شود. این روش تنها برای تعداد محدودی از بیماران مبتلا به سرطان ریه به کار می رود. در واقع  این روش تنها برای بیمارانی مناسب است که بیماری شان از لحاظ اندازه بسیار کوچک و محدود می باشد. که معمولاً در مورد مراحل ابتدایی NSCLC مصداق دارد.

پرتودرمانی

پرتودرمانی استفاده از پرتوهای پرانرژی ایکس یا سایر ذرات است به منظور تخریب سلول های سرطانی. رایج ترین نوع پرتو درمانی،پرتودرمانی خارجی است که در واقع در آن پرتو توسط ماشینی خارج از بدن تابیده می شود. نوع پرتودرمانی داخلی در درمان سرطان ریه خیلی به ندرت به کار می رود.

یک دوره پرتودرمانی معمولاً از چند روز تا چند هفته متغیر است. پرتودرمانی نیز مانند جراحی در مواردی که سرطان منتشر شده باشد به کار نمی رود. پرتودرمانی تنها می تواند سلول هایی را تخریب کند که سر راه پرتو ارسالی قرار دارند. پرتو درمانی علاوه بر سلول های سرطانی، سلول های سالمی را که در مسیر خود قرار دارند نیز تخریب می کند به همین دلیل نمی توان از این روش برای نواحی مختلف و گسترده بدن استفاده کرد.

بیماران مبتلا به سرطان ریه که تحت پرتودرمانی قرار می گیرند معمولاً دچار خستگی و بی اشتهایی می شوند. در صورتی که مقصد پرتودرمانی گردن و یا قسمت میانی قفسه سینه باشد، گلودرد و مشکل در بلع نیز برای بیمار ایجاد خواهد شد. حساسیت و تحریکات پوستی شبیه به سوختگی نیز معمولاً در بیماران ایجاد می شود. اکثر عوارض جانبی با فاصله کوتاهی از اتمام پرتودرمانی از بین می روند.

در صورتی که پرتودرمانی موجب تحریک ریه و یا تورم آن شود، ممکن است بیمار ماه ها و یا حتی سال ها پس از درمان دچار سرفه، تب و نفس تنگی شود. حدود 15 درصد از بیماران دچار این عارضه می شوند. در صورتی که این حالت خفیف باشد معمولاً به خودی خود از بین می رود و به درمان نیز نیاز ندارد اما در موارد حاد، درمان با استفاده از داروهای استروئیدی به کار خواهد رفت.

پرتودرمانی ممکن است در بافت ریه ایجاد زخم های دائمی نماید دقیقاً نزدیک به محلی که تومور واقع شده بود. نوعاً این زخم ها در بیمار ایجاد هیچ علائمی نمی کند اما در برخی موارد بیمار دچار سرفه های مزمن و تنگی نفس می شود. به همین دلیل پزشک برای تعیین دقیق محل پرتودرمانی از سی.تی.اسکن استفاده می کند تا سطح محدودتری از قفسه سینه بیمار را در معرض پرتوها قرار دهد.

شیمی درمانی

شیمی درمانی استفاده از داروهایی خاص برای تخریب سلول های سرطانی است. این فرآیند معمولاً از طریق توقف رشد و تقسیم سلول های سرطانی انجام می پذیرد. ثابت شده که شیمی درمانی می تواند در بهبود و افزایش کیفیت و طول عمر زندگی بیماران مبتلا به سرطان ریه، در تمامی مراحل بیماری مفید واقع شود.

شیمی درمانی از طریق جریان خون صورت می پذیرد. تا داروها بتوانند از طریق جریان خون به تمامی سلول های سرطانی موجود در سرتاسر بدن برسند. روش معمول شیمی درمانی معمولاً به این طریق است که دارو از طریق لوله پلاستیکی یا نیدل به صورت وریدی وارد رگ می شود و یا اینکه به صورت کپسول بلعیده می شود. البته در مورد سرطان ریه، شیمی درمانی معمولاً به صورت وریدی انجام می شود.

معمولاً یک دوره شیمی درمانی از تعداد جلسات خاصی تشکیل می شود که بیمار یک یا ترکیبی از چند نوع دارو را با هم به طور هم زمان دریافت می کند. نوع دارویی که مصرف می شود معمولاً به نوع سرطان ریه بستگی دارد. با پیشرفت های جدیدی که در این زمینه حاصل شده، عوارض جانبی شیمی درمانی تا حد زیادی کاهش یافته است.

عوارض جانبی شیمی درمانی به شرایط جسمانی فرد و دز داروی دریافتی بستگی دارد. اما به طور کلی از جمله عوارض شیمی درمانی می توان به خستگی و ضعف، احتمال بروز عفونت، تهوع و استفراغ، ریزش مو، کاهش اشتها و اسهال اشاره کرد. این عوارض معمولاً با پایان یافتن دوره شیمی درمانی برطرف می شوند.

شیمی درمانی ممکن است به سلول های عادی بدن از جمله سلول های خون، پوست و عصب نیز آسیب وارد کند. این امر به کم خونی، افزایش احتمال ابتلا به عفونت، ریزش مو، زخم های دهانی، کرختی و مور مور شدن دست ها و پاها می انجامد. البته بسیاری از عوارض جانبی را نیز می توان با مصرف برخی داروها ار بین برد یا کاهش داد. 

آتیه غرب

مقالات مرتبط

آلودگی هوا در افزایش احتمال اقدام به خودکشی در افراد نقش دارد سالانه بیش از چهل هزار مورد مرگ ناشی از خودکشی در ایالات متحده گزارش می شود. در واقع با توجه به...
سیگار الکترونیکی می تواند به ریه ها آسیب برساند ؟ سیگار الکترونیکی، توسط بسیاری به عنوان یک جایگزین سالم برای توتون و تنباکو که برای ریه ها مضر است شناخته شد...