سقط جنین به پایان خودبخودی بارداری از زمان لقاح تا هفته بیستم حاملگی اطلاق می شود. به از بین رفتن جنین پس از هفته بیستم، مرده زایی اطلاق می شود. اکثر موارد سقط جنین در سه ماهه نخست بارداری و بین هفته هفتم تا دوازدهم رخ می دهد.
سقط جنین بسیار شایع است. از آنجایی که بسیاری و یا حتی بیشتر موارد سقط جنین در مراحل ابتدایی بارداری اتفاق می افتد که ممکن است فرد حتی نداند باردار بوده و هیچ گاه متوجه نخواهد شد که دچار سقط جنین شده، برآورد موارد سقط جنین کار دشواری است. برخی از کارشناسان معتقدند حدود نیمی از تخمک های لقاح یافته پیش از آنکه در رحم لانه گزینی کنند از بین می روند. در مورد بارداری هایی که زنان از آن مطلع شده اند (یعنی یا یک دوره قاعدگی نداشته اند و یا از طریق تست بارداری از حاملگی خود اطمینان یافته اند)، بین 10 تا 20 درصد به سقط می انجامد.
متخصصان بر این باروند که اکثریت موارد سقط جنین در اثر مشکلات ژنتیک جنین که در واقع مانع از رشد و بقای آن می شود ناشی می گردد. این مشکلات ژنتیکی نوعاً از مشکلات ژنتیکی مادر ناشی نمی شوند.
بیماری های خاص و یا شرایط خاصی نیز می توانند به سقط جنین بینجامند و یا ریسک آن را افزایش دهند. مادرانی که به دیابت مبتلا هستند و یا بیماری تیروئید دارند در معرض خطر سقط جنین هستند.
عفونت هایی که به جفت سرایت می کند از جمله برخی عفونت های ویروسی نیز می توانند ریسک بروز سقط جنین را افزایش دهند.
به طور کلی عوامل خطر سقط جنین به قرار ذیل است:
زنانی که یک بار سابقه سقط جنین داشته اند، 20% شانس ابتلای مجدد به سقط جنین را دارند و زنانی که سابقه سه بار سقط متوالی داشته اند 43% شانس ابتلا به سقط مجدد دارند.
گاهی موارد سقط جنین بر اساس یافته هایی که در بررسی های بالینی به دست آورده نام گذاری می شوند. برای مثال:
خونریزی واژینال و درد لگن نشانه های اصلی سقط جنین هستند. در صورت بروز هرگونه خونریزی واژینال در دوران بارداری باید فوراً به پزشک مراجعه و علت آن را بررسی کرد. البته تمام موارد خونریزی واژینال ناشی از سقط جنین نیستند. خونریزی در سه ماهه نخست بارداری بسیار شایع بوده و نوعاً حاکی از سقط نمی باشد. درد مربوط به سقط جنین دردی طولانی است،این درد می تواند بی وقفه بوده و یا اینکه قطع شده و دوباره برگردد. گاهی بیمار جنین و یا بخشی از جفت را دفع می کند، که چیزی تقریباً سفید رنگ است که به خون آغشته شده. خونریزی واژینال گاهی به صورت لخته های خون مشاهده می شود. میزان خونریزی الزایماً نمی تواند حاکی از وخامت اوضاع بیمار باشد. سقط جنین گاهی با خونریزی کم و گاهی با خونریزی زیاد همراه است.
معمولاً برای بیمارانی که به علائم سقط دچار شده اند سونوگرافی انجام می شود. با استفاده از سونوگرافی می توان مشاهده کرد که بارداری بیمار با مشکل مواجه شده یا خیر و آیا قلب جنین ضربان دارد یا خیر. از طریق سونوگرافی هم چنین می توان حاملگی خارج از رحم را نیز که علائمی مشابه علائم سقط جنین دارد تشخیص داد.
برای تشخیص سقط جنین از آزمایش های خونی که هورمون های بارداری را بررسی می کنند و هم چنین شمارش گلبول های قرمز که میزان از دست رفتن خون را نشان می دهد نیز می توان استفاده کرد.
برخی پزشکان معاینه لگنی را نیز برای تشخیص سقط جنین مناسب می دانند.
گروه خونی مادر نیز در هنگام سقط تعیین می شود؛ زیرا به مادرانی که Rh خونشان منفی است، آمپول (RhoGam) یا همان روگام تزریق می شود تا در بارداری های بعدی از پیش آمدن مشکل و سقط جلوگیری شود.
هیچ روش درمانی خاصی وجود ندارد که بتواند مانع از بروز سقط شود. البته می توان به مادران بارداری که در شرایط تهدید به سقط قرار دارند اما هنوز جنین خود را از دست نداده اند توصیه کرد استراحت کنند، نزدیکی نداشته باشند و تا زمانی که تمام علائم سقط از بین برود از هرگونه فعالیتی بپرهیزند و اصطلاحاً در استراحت مطلق به سر ببرند.
زمانی که سقط جنین اتفاق بیفتد، دیگر هیچ برگشتی وجود ندارد. در بسیاری از موارد عوارض سقط جنین مثل سرماخوردگی باید سپری شود. با وجود اینکه سقط جنین می تواند با درد بسیار شدید و خونریزی زیاد همراه باشد اما معمولاً به درمان یا اقدام خاصی نیاز نخواهد بود. در صورتی که طی سقط، محصولات بارداری به طور خود به خود از رحم خارج نشود معمولاً طی فرآیندی تحت عنوان D&C (کورتاژ) باقیمانده محصولات بارداری از رحم بیمار خارج می شود.
فقط همان طور که گفته شد، در صورتی که Rhخون مادر منفی باشد، پس از سقط آمپولی تحت عنوان روگام به وی تزریق می شود تا در بارداری های بعدی مجدداً مشکلی برای جنین پیش نیاید.
در صورتی که آثاری از عفونت در مادر یا جنین سقط شده مشاهده شود نیز برای مادر پس از سقط آنتی بیوتیک تجویز می شود.
سقط جنین آنقدر عارضه شایعی است که معمولاً پس از روی دادن آن هیچ بررسی یا آزمایش خاصی پیشنهاد نمی شود. اما در مورد زوج هایی که بیش از دو بار سابقه سقط جنین را داشته اند، بررسی های تشخیصی برای یافتن مشکلات احتمالی ژنتیکی، هورمونی و آناتومیک لازم دانسته می شود.
اکثر زنانی که یک بار دچار سقط جنین شده اند مجدداً باردار شده و بارداری و زایمان موفقی را نیز تجربه می کنند. هر چه تعداد سقط های مادر در گذشته بیشتر باشد، درصد احتمال بروز مجدد سقط جنین در وی بالاتر خواهد بود. به طور کلی احتمال بروز سقط جنین، در مادری که سابقه یک بار سقط را داشته 15% است. در مورد زنانی که تجربه دو مرتبه سقط را داشته اند این ریسک 30% می باشد. اکثر زنان ظرف 4 تا 6 هفته پس از سقط خونریزی قاعدگی را تجربه می کنند. اقدام برای بارداری مجدد، باید طبق نظر پزشک انجام شود. گرچه می توان بلافاصله پس از اتمام قاعدگی اول اقدام نمود، اما برخی پزشکان معتقدند بهتر است مدت زمان بیشتری صبر کرد تا بدن هم به لحاظ جسمی و هم به لحاظ روحی بازیابی شود.
هیچ گونه شواهدی دال بر اینکه خوابیدن و استراحت می تواند از بروز سقط جنین جلوگیری کند وجود ندارد اما معمولاً به زنانی که در بارداری خود دچار خونریزی می شوند توصیه می شود دراز بکشند و از نزدیکی بپرهیزند. تا وقتی که نشانه های دیگری از سقط جنین وجود نداشته باشد. این احتمال وجود دارد که بتوان از طریق حفظ وزن مناسب و پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر و تنباکو ریسک بروز سقط جنین را کاهش داد. حصول اطمینان از عدم وجود بیماری های مقاربتی نیز می تواند ریسک ابتلا به سقط جنین را کاهش دهد. پرهیز از پرداختن به ورزش هایی هم چون اسب سواری و اسکی که احتمال وارد آوردن آسیب به رحم را دارند نیز می تواند خطر بروز سقط جنین را کاهش دهد. اما به طور کلی سقط جنین خارج از کنترل مادر است.
