اختلال کم توجهی - بیش فعالی (ADHD) شرایطی است که تحت آن کودکان توانایی خود برای تمرکز و توجه را از دست می دهند . کودکان و نوجوانان مبتلا به بیش فعالیبی قرارند و به راحتی توجهشان معطوف به چیز دیگری می شود . این امر باعث می شود که به سختی "روی کار ها " تمرکز کنند ،حال این کار می خواهد گوش سپردن به معلم باشد و یا به پایان رساندن کارهای عادی و روزمره .
در یک مطالعه ملی گزارش شده که ۱۱٪ از کودکان مدرسه مبتلا به بیش فعالیتشخیص داده شده اند . موسسه ملی بهداشت روان برآورد کرده که ۳٪ تا ۵٪ از بچه ها بیش فعالی دارند ، اما برخی از کارشناسان بر این باورند که این آمارمی تواند به بیش از ۱۰٪ هم برسد .
علامت اصلی ADHD عدم توجه و بیقراری کودکان است. کودکان و نوجوانان ممکن است در گوش دادن به سخنرانی ها،بگارگیری شیوه های خاص،به پایان رساندن وظایف و یا یافتن وسایل شخصیشان مشکل داشته باشند. آنها اغلب ممکن است افکار پوچ و اشتباهی داشته و در کارها بی دقت باشند. کودکان مبتلا به ADHD معمولا تمایل به اجتناب از انجام فعالیتها داشته و نیاز همیشگی به مراقبت و نظارت دارند که این کار ممکن است خسته کننده باشد .
جزء دیگری از بیش فعالی،بی قراری و عدم آرامش و توانایی در نشستن است . کودکان دارای این مشکل ممکن است به طور مداوم از همه چیز بالا روند،حتی زمانی که در داخل خانه هستند . هنگامی که نشسته اند،تمایل دارند پیچ و تاب بخوردند،بیقرارند،و یا پرحرفی می کنند . بعضی از بچه ها با ADHD بیش از حد صحبت می کنند و ساکت بازی کردن برایشان بسیار سخت است.
علائم ADHD: رفتار تکانشی
علامت سوم بیش فعالیرفتار تکانشی است - ایجاد مزاحمت ،ایجاد اختلال در کار دیگران،و یا پاسخ دادن به سوالات پیش از آنکه هنوز معلم حرفش تمام نشده است . این جنبه از ADHD آنکه کودکان منتظر نوبت خود باشند و یا قبل از هر کاری اول فکر کنند را برایشان دشوار می سازد.
عدم درمان بیش فعالیمی تواند روی رشد کودک از لحاظ اجتماعی و تحصیلی تاثیر گذارد .عدم توانایی در تمرکز،اغلب منجر به عملکرد ضعیف او در مدرسه می شود . کودکان و نوجوانانی که خط مشی خاصی ندارند و همیشه مزاحمت ایجاد می کنند ممکن است در نگهداشتن دوستانشان دچار مشکل شوند . این موانع می تواند به عزت نفس پایین و رفتارهای پرخطر منجر شود . بیش فعالیهمچنین خطر ابتلا به اختلالات افسردگی در دوران کودکی و اضطراب را افزایش می دهد.
کودکان مبتلا به بیش فعالیدر نواحی مغزشان که وظیفه کنترل توجه را بر عهده دارد فعالیت کمتری دارند . آنها همچنین ممکن است در مواد شیمیایی مغزشان به نام انتقال دهنده های عصبی دچار عدم تعادل باشند . اینکه چه چیزی باعث این بی نظمی می شود مشخص نیست، اما بیش فعالیدر خانواده ها شکل می گیرد، بنابراین بسیاری از کارشناسان بر این باورند که ژنتیک نقش مهمی را در اینباره بازی می کند .
هیچ تست آزمایشگاهی برای تشخیص بیش فعالیوجود ندارد . در عوض،پزشکان تکیه بر پاسخ بیماران به سؤالات و توضیحات آنها را جعبه مشکلات رفتاری خانواده و ارزیابی مدرسه دارند. اگر کودک مبتلا به ADHD باشد،باید ترکیبی از بی توجهی،بیش فعالی،تکانشگری را حداقل به مدت شش ماه تا به حدی داشته باشد و این موارد ناسازگار و متناقض با سن او تشخیص داده شود . شروع این علائم باید در سن ۱۲ سالگی ظاهر شود .
سه شکل از ADHD وجود دارد . نوع ترکیبی شایع ترین نوع آن است و شامل کودکانی می شود که از خود بی توجهی،بیش فعالی و تکانشگری نشان می دهند . در نوع بیش فعال / تکانشگر،کودکان بیقرارند و نمی توانند انگیزه های خود را کنترل نمایند . کودکان و نوجوانان با نوعی از بی توجهی،که قبلا با نام اختلال و نقص در توجه از آن یاد شد،دچار عدم تمرکز هستند . اما آنها بیش از حد فعال نبوده و معمولا منجر به اختلال در کلاس درس نمی شوند .
داروهای محرک می تواند در کنار کنترل بیش فعالی و رفتار تکانشی کودک به افزایش دامنه توجه او نیز کمک کند . مطالعات نشان می دهد این داروها در ۷۰٪ تا ۸۰٪ از بیماران مفید بوده است، اگرچه ممکن است آنها کمی از اثرات جانبی نگران کننده رنجبرده باشند . داروهای غیرمحرک نیز گزینه خوبی برای برخی از کودکان می تواند باشد.
مشاوره می تواند به یک کودک مبتلا به بیش فعالیکمک کند تا یاد بگیرد که بر سرخوردگی غلبه کرده و اعتماد به نفس را دوباره در خود ایجاد کند . همچنین می تواند استراتژی هایی را برای حمایت از کودک بیش فعال به پدران و مادران ارائه دهد. نوع خاصی از درمان،آموزش مهارت ها یا اجتماعی است،که می تواند به بچه ها کمک کند تا خود را مطرح کنند و اشتراک گذاری ایده هایشان را بهبود ببخشند. مطالعات نشان می دهد که درمان طولانی مدت با ترکیبی از داروها و رفتار درمانی موثرتر از درمان دارویی منحصر است.
اکثر کودکان با بیش فعالیدر کلاسهای استاندارد آموزشی به تحصیل مشغولند، اما برخی از آنها در محیط های ساختاری دیگر عملکرد بهتری دارند . تدریس خصوصی نوعی از آموزش است که برای برطرف ساختن نیازهای خاص کودکان دارای ناتوانی های یادگیری یا اختلالات رفتاری طراحی شده است. همه نه ولی برخی از کودکان مبتلا به بیش فعالیواجد شرایط تدریس خصوصی با شرایط خاص هستند .
نقش امور معمول روزمره
در خانه والدین می توانند بچه ها را با مشخص کردن روال خاصی جهت دهی کنند . یادآوری یک برنامه روزانه به کودک بیش فعال در مورد آنچه قرار است در زمان های مشخص شده انجام دهد او را جهت دهی می کند . این کار کودک مبتلا به بیش فعالیرا هدایت می کند تا بر روی کارها تمرکز و توجه بیشتری اعمال کند . برنامه باید شامل زمانبندی های خاص برای بیدار شدن از خواب،غذاخوردن،بازی کردن،مشق شب،کارها و فعالیت ها،و خوابیدن باشد.
هیئت پزشکان هنوز در مورد اینکه آیا رژیم غذایی ممکن است علائم بیش فعالیرا بهبود بخشد یا خیر اطلاعاتی کسب نکرده اند . در حالی که از مطالعات انجام شده در مورد رژیم غذایی کودکان مبتلا به بیش فعالینتایج مختلفی به دست آمده،برخی از کارشناسان بهداشت بر این باورند، مواد غذایی که برای مغز مفیدند می توانند نشانه های ADHD را کاهش دهند . غذاهای با پروتئین بالا،از جمله تخم مرغ،گوشت،حبوبات،و آجیل،ممکن است توجه را بهبود بخشد . همچنین جایگزین کردن کربوهیدراتهای پیچیده مانند گلابیونان سبوسدار با کربوهیدراتهای ساده مانند آبنباتونان سفید می تواند مفید باشد. مشورت با متخصص اطفال قبل از هر گونه تغییرات رژیم غذایی فرزند مبتلا به ADHD مهم است.
ADHD و تنقلات
اگرچه بسیاری از بچه ها پس ازخوردن تنقلات از همه چیز بالا می روند،با این حال هیچ شواهدی وجود ندارد که قند علت ADHD باشد . نقش افزودنی های مواد غذایی کمتر مورد اهمیت است . برخی از پدران و مادران بر این باورند مواد نگهدارنده و رنگ های خوراکی علائم ADHD را بدتر می کند؛آکادمی اطفال آمریکا نیز می گوید : اجتناب از مصرف اینگونه مواد معقول و منطقی است.
ADHD و تلویزیون
ارتباط بین تلویزیون و ADHD نامشخص است،اما آکادمی اطفال آمریکا پیشنهاد می دهد که بهتر است کودکان خردسال را از دیدن بیش از حد تلویزیون منع کنید . این گروه از پزشکان مشاهده تلویزیون برای کودکان زیر ۲ سال را منع کرده و بیش از دو ساعت در روز را برای بچه های بزرگتر توصیه نمی کند . برای کمک به فرزندان جهت توسعه مهارتهای مربوط به تمرکز و توجه،فعالیتهایی مانند بازی ها،بلوک چینی،پازل،و خواندن کتاب را تشویق کنید .
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از بیش فعالیدر کودکان وجود ندارد، اما شما می توانید برای کاهش خطر ابتلای کودکتان به بیش فعالی اقداماتی را انجام دهید . با سالم ماندن در دوران بارداری شما می توانید شانس خود را برای داشتن کودکی بدون ADHD افزایش دهید . این کار را با اجتناب از الکل،مواد مخدر و تنباکو در دوران بارداری شروع کنید . کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری سیگار مصرف می کردند دو برابر احتمال ابتلا به بیش فعالیدر آنها بیشتر بوده است.
با درمان،اکثریت به اتفاق کودکان مبتلا به بیش فعالیمشکلشان بهبود بخشیده شده است. آنها باید به طور منظم تحت معاینات قرار و روند بهبود بخش را مکررا در پیگیرند تا با افزایش سن این اختلال در آنها از بین برود . اما بیش از نیمی از بیماران علائم بیش فعالی را پس از رسیدن به سن بزرگسالی هم تجربه می کنند .
