مشکل در سرعت یا ریتم ضربان قلب آریتمی نامیده می شود. در واقع مشکلات ریتمی قلب زمانی بروز می یابد که پالس های الکتریکی قلب فرد که مسئول هماهنگ نمودن ضربان قلب می باشند به خوبی عمل نمی کنند و نتیجتاً موجب می شوند قلب فرد خیلی تند، خیلی کند و یا نامنظم بزند. آریتمی قلبی معمولاً خطری ندارد. با این حال، برخی از انواع آریتمی قلب می توانند علائم آزاردهنده و حتی گاهی خطر آفرین داشته باشند.
اغلب انواع آریتمی قلبی خطری برای فرد ایجاد نمی کند. اما برخی از انواع آریتمی هم می تواند خطرناک بوده و حتی موجب شود حیات فرد به خطر بیفتد. قلب فرد مبتلا به آریتمی قادر نیست مقدار خون کافی را به بدن پمپاژ نماید. پایین بودن مقدار جریان خون می تواند موجب آسیب به مغز، قلب و سایر ارگان های بدن شود.
درمان آریتمی قلب معمولاً می تواند ضربان قلب نامنظم را کنترل کند و یا کلاً آن را از بین ببرد. به علاوه از آنجائی که آریتمی های مشکل ساز معمولاً با گذشت زمان بدتر می شوند و یا حتی خود به واسطه یک مشکل قلبی یا ضعف فلب ایجاد شده اند، بهتر است افرادی که به آریتمی قلبی مبتلا هستند سبک زندگی خود را طوری تنظیم نمایند که در جهت سالم نگه داشتن قلب آنها مؤثر باشد.
برای آن که بتوان بهتر آریتمی قلب را درک کرد بهتر است یک آشنایی نسبی با سیستم الکتریکی درونی قلب داشته باشید. سیستم الکتریکی قلب، سرعت و ریتم ضربان قلب را کنترل می کند.
با هر ضربان، یک سیگنال الکتریکی از قسمت بالایی قلب به قسمت پایینی آن ارسال می شود. با عبور این سیگنال، قلب منقبض شده و خون را پمپاژ می کند.
هر سیگنال الکتریکی از مجموعه ای از سلول ها آغاز می شود که گره سینوسی یا گره SA نامیده می شود. گره SA در قسمت بالا و سمت راست قلب واقع شده است. در یک فرد بالغ سالم در حالت استراحت، گره SA به نحوی سیگنال الکتریکی را ارسال می کند که ضربان قلب بین 60 تا 100 مرتبه در دقیقه باشد.
از گره SA، سیگنال الکتریکی از طریق مسیرهای خاصی در دهلیز راست و چپ عبور می کند. این امر موجب می شود دهلیز منقبض شده و خون را به دو قسمت پایینی قلب، یعنی بطن ها پمپاژ نماید.
سپس این سیگنال الکتریکی به حرکت خود به سمت پایین و به سمت سلول هایی که گره مسان دهلیز و بطن یا AV نامیده می شوند ادامه می دهد. در این جا این سیگنال اندکی متوقف می شود و اجازه می دهد فرآیند پرخون شدن در بطن ها تکمیل شود.
سپس این سیگنال الکتریکی گره AV را ترک کرده و به حرکت خود از مسیری دو تایی ادامه می دهد و نهایتاً باعث می شود بطن ها منقبض شده و خون را بع ریه ها و بقیه نواحی بدن پمپاژ نمایند.
در این مرحله بطن ها ار حالت انقباض خارج شده و فرآیند ضربان قلب از نو و از قسمت گره SA آغاز می شود.
وجود مشکل در هر یک از قسمت های این فرآیند موجب آریتمی می گردد.
آریتمی قلب ممکن است هیچ گونه نشانه یا علامتی نداشته باشد و در واقع خیلی از اوقات پزشک معالج در حین چک آپ های روتین به ابتلای فرد پی می برد، بدون این که خود فرد قبلاً متوجه مشکلی شده باشد. داشتن علائم قابل ملاحظه الزاماً به این معنا نیست که فرد مشکلی جدی دارد. در هر حال، از جمله علائم قابل مشاهده آریتمی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
ممکن است آریتمی قلبی موجب شود فرد احساس کند که ضربان قلب غیرطبیعی، خیلی تند و یا خیلی کند دارد. سایر علائمی که ممکن است فرد تجربه کند از کاهش خروجی خون از سمت قلب ناشی می شود علائمی نظیر تنگی نفس، خس خس سینه، ضعف، سرگیجه، احساس سبکی سر، غش، درد یا احساس ناراحتی در قفسه سینه. ار به طور ناگهانی و یا مکرر هر یک از این علائم را تجربه کردید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
موارد زیادی می تواند موجب بروز آریتمی قلبی شود، از جمله
پزشکان آریتمی را نه تنها با توجه به محل ایجاد آنها (دهلیز یا بطن) بلکه یا توجه به تعداد (تندی و کندی) ضربان قلب دسته بندی می کنند:
همه انواع تاکیکاردیا یا برادیکاردیا به این منظور نیست که فرد به یک بیماری قلبی مبتلاست. برای مثال داشتن تاکیکاردیا در هنگام فعالیت بدنی طبیعی است چون قلب فعالیت خود را به منظور انتقال بیشتر اکسیژن به بدن افزایش می دهد.
فاکتورهای خاصی وجود دارند که می توانند شانس ابتلای فرد به آریتمی را افزایش دهند. از جمله این فاکتورهای می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
