یبوست یا خشکی مزاج عارضه‌ای در دستگاه گوارش است که به موجب آن مواد دفعی در روده بزرگ سفت میشوند و دفع آنها با درد و سختی همراه میشود. یبوست حاد ممکن است سبب بسته شدن روده شود، که به نوبهٔ خود ممکن است نیاز به عمل جراحی داشته باشد؛اگر رنج آن را کشیده باشید می دانید که تا چه حد دردناک و ناراحت کننده است. تقریبا همه افراد گاهی اوقات در طول زندگی خود دچار یبوست می شوند. نزدیک به ۲ درصد از جمعیت زنان در آمریکا و میانسالان بیشتر در معرض این مشکل قرار می گیرند. اگرچه معمولا این موضوع جدی گرفته نمی شود ، اماممکن است به یک مساله مخاطره آمیز تبدیل شود.دفعات معمول دفع روده در افراد با هم متفاوت است. این عمل در برخی سه بار در روز ؛ و در برخی تنها یک یا دو بار در هفته است. عدم دفع روده برای بیش از سه روز زمان زیادی است. پس از سه روز مدفوع داخل روده خشک و دفع آن سختتر می شود.
چه عواملی باعث یبوست می شود؟
یبوست معمولا" ناشی از اختلال در عملکرد روده و عملکرد نامناسب اعصاب و ماهیچه های آن است. علل معمول در ایجاد یبوست عبارتند از:
- کمبود آب بدن
- مصرف فیبر ناکافی در برنامه غذایی
- اختلال در رژیم غذایی منظم و همیشگی ؛ مثلا در هنگام مسافرتها
- فعالیتهای ورزشی ناکافی و عدم تحرک
- مصرف بیش از حد لبنیات
- استرس -افسردگی
- عدم تمایل به دفع که گاهی به دلیل درد ناشی از هموروئید(بواسیر) است
- استفاده زیاد از ملین که در دراز مدت ماهیچه های روده را ضعیف می کند
- کم کاری تیروئید
- بیماری های عصبی از قبیل پارکینسون و یا تصلب بافتها
- داروهای ضد ترشح اسید معده شامل کلسیم و آلومینیوم
- داروها بویژه مسکنهای بسیار قوی ( مثل نارکوتین ) ،داروهای ضد افسردگی وقرص آهن
- عادات غذایی نامناسب
- بارداری
- سرطان روده بزرگ
- سندروم تحریک پذیری روده
چگونه یبوست شناخته می شود؟
در بیشتر مردم نیازی به انجام آزمایشات کامل برای تشخیص یبوست نیست. تنها تعداد کمی از بیماران مشکلشان حاد است. اگر برای مدت دو تا سه هفته از این مشکل رنج می برید باید به دکتر مراجعه کنید تا شما را راهنمایی کند ؛ اگر یبوست ناشی از سرطان روده بزرگ باشد ، تشخیص و درمان به موقع آن بسیار مهم است.
آزمایشاتی که ممکن است دکتر برای تشخیص عامل یبوست تجویز کند:
- آزمایش خون در مواقعی که علائمی مبنی بر ناهماهنگی هورمونها وجود داشته باشد.
- تنقیه با محلول سولفات باریم و یا کلونسکوپی برای تشخیص انسداد روده بزرگ
اکثریت مردمی که یبوست دارند بیماری جدی که گویای علائم و درد آنها باشد ، ندارند و ممکن است رنج آنها به دلیل داشتن یکی از موارد زیر باشد:
- اینرسی روده : شرایطی که در آن روده بزرگ به سختی منقبض می شود و این امر باعث می شود مدفوع داخل روده بماند و دفع نشود.
- وجود مشکل در هنگام دفع: شرایطی که در آن فرد زور و فشار بسیاری وارد می کند تا مدفوع را از مقعد خارج نماید.
درمان یبوست
- ابتدا باید رژیم غدایی فرد اصلاح شود و موادغذایی پر فیبر مانند سبزیجات مصرف و میوه جات به آن اضافه شود .
- فرد باید ورزش را در برنامه روزانه خود درنظر بگیرد)حتماً فعالیت بدنی داشته باشید روزانه حداقل ۳۰ دقیقه پیاده روی کنید.(
- نوشیدن آب ، آبمیوه (بویژه آب گریپ فروت) و چای کمرنگ توصیه می شود(روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان آب بنوشید).
- از مصرف مواد غذایی کافئین دار مانند قهوه و چای پر رنگ خودداری شود.
- داروهای ملین بی ضرر و یا کم ضرر با توصیه پزشک مفید است. (برخی از ملین ها عباتند از :هیدروکسید منیزیم، روغن‌های معدنی مانند پارافین، داروهای گیاهی مانند سنا، سی لاکس و پسیلیوم، ملینهای اسموتیک مانند لاکتولوز، بیزاکودیل وروغن کرچک)
- روغن کرچک به دفع کمک میکند ولی استفاده آن در بلند مدت سبب کاهش جذب کلسیم و ویتامین‌های محلول در چربی مثل A,D,E,K میشود.
- مصرف آلو ، انجیر ، زیتون ، هلو و زردآلو به شما کمک می کند.
- روزانه یک قاشق سبوس برنج به همراه آب میل شود. (نان و غلات سبوس دار و حبوبات مصرف کنید).
- از استرس و اضطراب خود بکاهید.
