آرتروز استخوانی یا استئوآرتروز (OA) شایعترین نوع آرتروز (آرتریت) است. آرتروز باعث التهاب و درد در یک یا چند مفصل بدن میشود. آرتروز استخوانی به عنوان بیماری دژنراتیو مفصل نیز شناخته میشود. این بیماری طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها 27 میلیون نفر بزرگسال بالای 25 سال در امریکا را گرفتار کرده است. بنابراین آرتروز استخوان یکی از دلایل اصلی ناتوانی و معلولیت در افراد بزرگسال است.
غضروف بافت همبند صاف و لاستیکی مانند انتهای استخوان به حرکت نرم و آسان استخوان کمک میکند. پس از سالیان سال راه رفتن، ورزش کردن و فعالتیهای فیزیکی غضروف به مرور فرسایش پیدا میکند. تخریب غضروف می تواند باعث التهاب مفصل شود. این التهاب به مرور زمان منجر به تجزیه و تخریب بیشتر غضروف میشود. در صورتی که این وضعیت درمان نشود غضروف به طور کامل ساییده میشود.
غشایی به نام سینوویوم (synovium ) مایع غلیظی تولید می کند که به حفظ سلامت عضروف کمک کرده و باعث میشود مفاصل با نرمی و اصطکاک کم در کنار هم حرکت کنند. سینوویوم با پیشروی آرتروز ممکن است ملتهب و غلیظتر شود. التهاب باعث ترشح مایعات بیشتر در مفصل میشود که حاصل آن تورم زانو است.
هنگامی که غضروف تخریب می شود، استخوانهای مجاور ممکن است دیگر لغزندگی کافی نداشته باشند. همین که سطح استخوانها در تماس مستقیم با یکدیگر قرار بگیرد درد افزایش یافته و التهاب در بافتهای پیرامون اتفاق می افتد. با تداوم ساییدگی استخوانها به یکدیگر ممکن است استخوانها قطورتر شده و شروع به تشکیل خار استخوان یا استئوفیت (osteophyte) میکنند. مفاصلی که بیشتر دچار آرتروز استخوانی میشوند عبارتند از مفاصل مچ دست، مچ پا، ستون فقرات و مفاصل تحمل کننده وزن مانند زانو و ران.
با افزایش سن تجربه دردهای خفیف یا درد هنگام ایستادن، بالا رفتن از پله یا ورزش متداول تر می شود چرا که بدن دیگر همانند جوانی خود را بازسازی نمی کند.
یکی دیگر از عوامل درد مفاصل تخریب طبیعی غضروفهاست. بافتهای نرمی که بالشتک مفاصل هستند و به حرکت آسان و نرم آنها کمک میکنند با افزایش سن از بین میروند. بدن بالشتکهای جاذب ضربه را از دست میدهد. به علاوه حجم عضلات و قدرت استخوانها نیز با افزایش سن کاهش می یابد. این عوامل باعث میشوند فعالیتهای فیزیکی دشوارتر شود.
یکی از مهمترین عوامل بروز آرتروز استخوانی افزایش سن است. بیشتر افرادی که آرتروز استخوانی دارند بالای 55 سال سن دارند. از سایر عوامل آرتروز استخوانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
اگر چه آرتروز در افراد جوانتر و پر تحرک تر کمتر است اما باز هم در اثر آسیبهای ورزشی یا تصادف و حوادث ممکن است این اتفاق رخ دهد. وارد آمدن ضربه به مفاصل احتمال ابتلا به آرتروز استخوانی در آینده را افزایش میدهد.
آرتروز استخوان درمان قطعی ندارد. هدف از درمان کنترل درد و سپس کاهش عواملی است که در بروز علائم یا تشدید وضعیت نقش دارند. اولین قدم در درمان آرتروز کاهش درد است. اغلب برای کاهش درد مفاصل از دارو، ورزش و فیزیوتراپی کمک گرفته میشود.
سپس پزشک به بیمار کمک میکند تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کند تا مانع از بروز علائم شود. ورزشهای کم فشار و استراحت میتواند طول عمر زانو و مفاصل را افزایش دهد بدون این که نیازی به درمانهای تهاجمی وجود داشته باشد.
