به طور کلی ارقام مختلف پرتقال از زمستان تا تابستان وجود دارند. پرتقال جزء دسته مرکبات بوده و نارنجی رنگ و کروی است. پوست آن بافت دار بوده و گوشت آن نیز نارنجی رنگ است. انواع مختلف پرتقال ضخامت پوستشان متفاوت است. معمولا قطر آن 5 سانتیمتر تا 7 سانتیمتر است.
در جدول پایین مواد مغذی قابل توجه پرتقال فهرست شده است. این مقادیر در یک پرتقال متوسط وجود دارد.
در اولین ستون از سمت راست نام ماده مغذی، ستون دوم مقدار مطلق ماده مغذی، ستون سوم نسبت ماده مغذی به مقدار مورد نیاز روزانه آن ماده مغذی، ستون چهارم چگالی و ستون پنجم رده آن ماده مغذی مشخص شده است.
|
یک پرتقال تازه و متوسط (131 گرم) کالری: 62 شاخص گلیسمی: پایین |
||||
|
مواد مغذی |
مقدار ماده مغذی |
مقدار ماده نسبت به مقدار مورد نیاز روزانه |
چگالی ماده مغذی |
رده بندی از نظر مقدار |
|
ویتامین ث |
69.69 میلی گرم |
93 |
27.2 |
عالی |
|
فیبر |
3.14 گرم |
13 |
3.7 |
بسیار خوب |
|
فولات |
39.30 میکرو گرم |
10 |
2.9 |
خوب |
|
ویتامین ب 1 |
0.11 میلی گرم |
9 |
2.7 |
خوب |
|
پتاسیم |
237.11 میلی گرم |
7 |
2.0 |
خوب |
|
مس |
0.06 میلی گرم |
7 |
1.9 |
خوب |
|
اسید پانتوتنیک |
0.33 میلی گرم |
7 |
1.9 |
خوب |
|
کلسیم |
52.40 میلی گرم |
5 |
1.5 |
خوب |
در تحقیقات اخیر مشخص شد خواص التیام بخشی پرتقال با انواع ترکیبات مغذی گیاهی آن ارتباط دارد. این مواد مغذی گیاهی حاوی فلاوننهای مرکبات (انواع فلاونوئیدهایی که شامل مولکولهای هسپرتین و نارینجنین هستند)، آنتوسیانینها، هیدروکسی سینامیک اسیدها و انواع پلی فنولها هستند. هنگامی که این مواد مغذی در ترکیب پرتقال مورد مطالعه قرار گرفتند، خاصیت مهم آنتی اکسیدانی این میوه شناخته شده نبود.
فلاونن دیگری نیز در پرتقال وجود دارد به نام مولکول هرپریدین. این فلاونن مهمترین فلاونن پرتقال است که در مطالعات حیوانی مشخص شد فشار خون بالا و کلسترول را کاهش میدهد و خواص ضد التهابی قدرتمندی دارد. متاسفانه بیشتر مواد مغذی موجود در پرتقال در پوست و پالپ سفید رنگ آن نهفته اند نه گوشت آبدار و خوشمزه آن بنابراین اغلب این ترکیبات مفید در فراوری تولید آب پرتقال از بین میروند.
احتمالا پیش از این نیز میدانستید پرتقال حاوی مقدار قابل توجهی ویتامین ث است اما آیا میدانید ویتامین ث پرتقال چه اهمیتی برای سلامتی ما دارد؟ ویتامین ث آنتی اکسیدان محلول در آب و بسیار مهم در بدن ما است که با رادیکالهای آزاد مقابله کرده و مانع آسیب رسیدن در محیطهای آبی داخل و خارج سلولها میشود. در داخل سلولها احتمال آسیب رساندن رادیکالهای آزاد به دی ان ای (DNA) و در نتیجه ابتلا به سرطان وجود دارد. به خصوص در نواحی که سرعت تبدیل سلولی بالاست مانند دستگاه گوارش، ویتامین ث مانع جهش سلولی شده و از سرطان جلوگیری میکند. به همین علت مقدار کافی ویتامین ث با کاهش خطر سرطان کلون (روده بزرگ) همراه است.
آسیب ناشی از رادیکالهای آزاد به ساختارهای دیگر سلولی و مولکولی میتواند به التهاب دردناک منجر شود چون بدن تلاش میکند بخشهای آسیب دیده را جدا و حذف کند. ویتامین ث جلوی آسیب رساندن رادیکالهای آزاد را میگیرد بنابراین شدت التهاب واکنشهای زنجیره ای التهابی مانند آسم، آرتروز استخوانی و آرتروز روماتیسمی کاهش می یابد.
رادیکالهای آزاد کلسترول را نیز اکسید میکنند. کلسترول تنها زمانی که اکسید میشود میتواند به دیواره رگها چسبیده و آنها را سخت و باریک کند. هنگامی که پلاک زیادی در رگها تجمع یافت جریان خون کند شده و یا به کلی مسدود میشود و یا ممکن است بخشی از دیواره رگ جدا شده و موجب حمله قلبی یا سکته مغزی شود. از آنجایی که ویتامین ث رادیکالهای آزاد را خنثی میکند، به پیشگیری از اکسید شدن کلسترول و عواقب آن نیز کمک میکند.
ویتامین ث برای عملکرد درست سیستم ایمنی نیز حیاتی است. همچنین به پیشگیری از سرما خوردگی کمک کرده و احتمال عفونت مکرر گوش را کاهش میدهد.
یک لیوان آب پرتقال خیلی بهتر از مکمل یا قرص ویتامین ث است
تحقیقات دانشمندان ایتالیایی در Division of Human Nutrition در دانشگاه میلان نشان میدهد که مصرف مکملهای ویتامین ث فواید نوشیدن پرتقال را ندارند. در این تحقیقات به 7 فرد سالم با فواصل دو هفته ای هر بار یکی از این سه نوشیدنی داده شد: آب پرتقال خونی حاوی 150 میلی گرم ویتامین ث، آب غنی شده با 150 میلی گرم ویتامین ث و محلول آب قند بدون محتوای ویتامین ث. نمونه خون این افراد بلافاصله پیش از نوشیدن و هر یک ساعت یکبار پس از نوشیدن (تا 8 ساعت) و سپس 24 ساعت پس از نوشیدن گرفته شد. نمونه های خون در معرض پروکسید هیدروژن قرار گرفت و تخریب دی ان ای در اثر رادیکالهای آزاد در 3 و 24 ساعت اندازه گیری شد. تنها زمانی که افراد آب پرتقال مصرف کرده بودند، از خونشان در مقابل آسیب رادیکال آزاد محافظت شد. پس از مصرف آب پرتقال تخریب دی ان ای پس از 3 ساعت 18 درصد و پس از 24 ساعت 16 درصد کاهش یافت. در مورد مصرف مکمل ویتامین ث و آب قند هیچ گونه محافظت و کاهش آسیب دیده نشد.
در مطالعه ای دیگر که بر روی مقدار بسیار زیاد ویتامین ث صورت گرفت، تنها ویتامین ث پرتقال تاثیر محافظتی نشان داد. این پژوهش نشان داد نه تنها محافظت پرتقال از بدن پیچیده تر از مکملها است بلکه همان مقدار کمتر مواد مغذی پرتقال (در مقابل مکمل) برای محافظت کافیست.
در یک گزارش 248 صفحه ای که در دسامبر 2003 توسط گروه تحقیقاتی استرالیایی CSIRO منتشر شد، 48 پژوهش مورد بازبینی قرار گرفتند که نتایج آنها نشان داد رژیم غذایی پر مرکبات تاثیر قابل توجهی در مبارزه با برخی انواع سرطان دارد و 21 پژوهش دیگر تاثیر زیادی در این زمینه نشان نداد.
مرکبات بیشترین محافظت را در مقابل سرطانهای معده، مری، حلق، دهان و حنجره دارند. در این سرطانها مطالعات کاهش خطر 40 تا 50 درصدی را نشان میدهند.
یک مطالعه بزرگ در امریکا نشان داد که یک وعده بیشتر میوه و سبزیجات در روز خطر سکته مغزی را تا 4 درصد کاهش میدهد و این مقدار در مورد مرکبات 5 تا 6 برابر است یعنی 19 درصد خطر سکته مغزی با مصرف یک وعده مرکبات بیشتر در روز کاهش می یابد.
همچنین در مورد بیماریهای آلزایمر، آسم، آرتروز و نواقص شناختی (ذهنی)، بیماری پارکینسون، دژنراسیون ماکولا، دیابت، سنگ صفرا، ام اس، ژینژیویت (التهاب لثه)، عملکرد بهینه ریه، کولرا، آب مروارید، کولیت زخمی و بیماری کرون گزارشهای تحقیقاتی شواهدی از تاثیرات مثبت مصرف مرکبات را نشان میدهند.
یک پرتقال بیش از 170 ماده مغذی مختلف و بیش از 60 فلاونوئید دارد که بسیاری از آنها خواص ضد التهابی، ضد توموری و ضد تشکیل لخته داشته و آنتی اکسیدانی قدرتمند دارند.
شمار فزاینده ای از تحقیقات نشان میدهند که جذب مواد مغذی مرکبات هنگامی که در ترکیب میوه مصرف شوند (نه به صورت مکمل) بسیار بیشتر است چون مواد مغذی فعال دیگر موجود در میوه بر روی جذب هم تاثیر میگذارند.
در مطالعات آزمایشگاهی سلولهای انسانی و مطالعات حیوانی، ترکیبی به نام لیمینوئید که در مرکبات از جمله پرتقال وجود دارد مشخص شده است که به مقابله با سرطانهای دهان، پوست، ریه، سینه، معده و روده بزرگ کمک میکند. اکنون دانشمندان US Agricultural Research Service نشان داده اند که بدن ما به راحتی میتواند لیمینوئیدهای مرکبات به نام لیمونین را که بسیار اثر طولانی مدتی دارند جذب و استفاده کند. مقدار لیمونین در مرکبات به فراوانی ویتامین ث است.
کاهش کلسترول بالا
گروه تحقیقاتی ARS در حال بررسی تاثیر لیمونین در کاهش کلسترول هستند. آزمایشها نشان میدهند که سلولهای کبد انسان هنگامی که در معرض لیمونین قرار میگیرد، apo B کمتری تولید میکند. ماده apo B یک پروتئین ساختاری است که بخشی از مولکول کلسترول بد (ال دی ال) بوده و برای تولید کلسترول بد، انتقال و اتصال آن لازم است، بنابراین مقدار زیاد این ماده به معنی افزایش کلسترول است.
طبق تحقیقاتی که توسط محققان کانادایی و امریکایی انجام شد و در Journal of Agricultural and Food Chemistry منتشر شد، دسته ای از ترکیبات موجود در پوست مرکبات به نام فلاونهای پلی متوکسیله (PMFs) در کاهش کلسترول موثرتر از برخی داروهای تجویزی هستند، بدون این که عارضه ای داشته باشند. در این مطالعه هنگامی که به حیوانات آزمایشگاهی مبتلا به کلسترول بالا رژیم غذایی حاوی 1 درصد فلاونهای پلی متوکسیله داده شد مقدار کلسترول کلی، VLDL و LDL آنها اندازه گیری شد و به ترتیب 19 تا 27 درصد و 32 تا 40 درصد کاهش نشان داد. هنگامی که به جای این ترکیب مرکبات، از ماده دیگری از مرکبات استفاده شد ( رژیم غذایی حاوی 3 درصد از دو فلاونن هسپریدین و نارینجین)، باز هم کاهش کلسترول قابل مقایسه با همین مقادیر بود. لازم به ذکر است که تنها کلسترول بد کاهش یافته و کلسترول خوب تغییری نشان نداد و هیچ عارضه ای نیز در حیوانات مشاهده نشد.
از خواص و فواید پرتقال کتابها و مقالات بسیار زیادی نوشته شده است که اشاره به همه آنها از توان این مقاله خارج است.
به طور کلی اگر میخواهید از خواص پرتقال بهره ببرید، بهتر از خود میوه آن (ترجیحا تمام میوه) را مصرف کنید.
