این روزها در سرتاسر جهان، ریش برای مردان تبدیل به یکی از مدهایی شده که حتی در میان ستارگان سینما نیز طرفداران فراوانی را به خود جذب کرده است. از طرفی هم سال ها پیش، پیامبر بزرگ اسلام ریش گذاشتن را به مردان توصیه کرده و در مورد فواید آن برای مسلمانان بسیار سخن گفته است. مطالعات جوامع غربی هم، صحت توصیه های اسلام را اثبات می کنند. بطور کلی داشتن ریش از نظر مردان از اهمیت زیادی برخوردار است. به همین دلیل هم نوجوانان و جوانان به محض رسیدن به سن بلوغ نسبت به رویش آن حساس بوده و بروز مشکل در روند رویش گاهی آن ها را دچار مشکلات روحی می کند. در متن زیر به بررسی نقش محافظتی ریش ، مشکل ریزش و مقابله با آن خواهیم پرداخت.
بررسی تاثیر محافظتی ریش از پوست صورت:
*نکته: اگر استفاده از ریش تراش را کم کنید، از شر موهای زیرپوستی و گاه دردناک، عفونت و آکنه رهایی می یابید.
ریزش (کچلی) ریش و سبیل در آقایان(آلوپسیا آریاتا :(alopecia areata))
بسیاری از آقایان هستند که به دلایل مختلف دچار ریزش در نواحی ریش یا سبیل می شوند و با مراجعه به پزشک از این مشکل شاکی هستند. این نوع ریزش به دلیل ایجاد ناهمگونی با دیگر نواحی وجهه نازیبایی به فرد می بخشد. در ادامه این مقاله با مهم‌ترین علل ریزش که دو گروه کلی هستند آشنا خواهید شد .هم چنین چند بیماری رایج که به هریک از این دو تعلق دارد را نیز مورد بررسی قرار می دهیم.
علل کلی ریزش ریش و سبیل
به طور کلی چند عامل موثر برای ریزش مو در ناحیه ریش و سبیل آقایان شناسایی شده است که به شرح زیر است:
علل موروثی کم پشتی موی صورت آقایان
در این مورد فرد از ابتدا دچار رویش مو نمی شود این علل شامل عدم تشکیل فولیکولهای مو به صورت مادرزادی . بیماریهای هورمونی قبل از بروز بلوغ و عدم وجود گیرنده های هورمونی است . در بعضی خانواده ها شروع رشد موها در ناحیه صورت با تاخیر صورت میگیرد. به این معنی که بیماری پوستی وجود ندارد. فولیکولهای مو در دوران جنینی تشکیل شده اند اما رشد موها همزمان با بلوغ رشد نمیکند . اکثر این افراد سابقه تاخیر در رشد موهای صورت را در بستگان نزدیک خود دارند.
علل اکتسابی کم پشتی موی صورت آقایان
در اینگونه موارد موهای ریش و سبیل از ابتدا وجود دارد اما بعدا دچار ریزش می شوند. بیماری های مختلف و عوامل محیطی ممکن است باعث ریزش موی ناحیه ریش و سبیل شود. شامل آسیبهای فیزیکی مانند سوختگی ، سوانح ، بیماریهای قارچی ، ریزش موی سکه ای ، کندن موها توسط خود شخص ( تریکوتیلومانیا ) و بیماریهای رماتیسمی . بیماریهایی که پس از بلوغ دچار کاهش سطح هورمونهای بدن شوند دچار ریزش موهای ریش و سبیل نمیشوند . تنها سرعت رشد موها کاهش خواهد یافت.
از دو علت موثر که در بالا به آنها اشاره شد ، برخی برگشت پذیرند و برخی برگشت ناپذیر:
گروه اول: علل برگشت پذیر ریزش مو :
گروه دوم: علل برگشت ناپذیر ریزش مو
لیکن پلان و لوپوس پوستی
این دو بیماری هم از جمله بیماری های خود ایمن هستند با این تفاوت که نتایج جبران ناپذیری روی موها دارند به این صورت که سلول های ایمنی بدن فرد فولیکول یا پیاز مو را برای همیشه تخریب میکنند . درنتیجه نواحی کوچک چند میلی‌متری و گاهی 1 تا 2 سانتی‌متری دچار ریزش مو می‌شوند. ممکن است در این نواحی قرمزی و خارش هم دیده شود. از آنجا که این ریزش مو دائمی است، باید هرچه زودتر درمان آغاز و ریزش مو متوقف شود . بعد از گذشت 6 ماه تا یک سال از بیماری، با درمان مستمر زمانی که بیماری کنترل و خاموش شد، می‌توان به کمک پیوند مو ، به رویش موهای از دست رفته کمک کرد.
بیماری تریکوتیلومانیا(وسواس کندن موها)
اغلب مردان دارای استرس، افسردگی و اضطراب ، ناخود آگاه موهای قسمت هایی از ریش یا سبیل خود را می کنند. عامل اصلی این بیماری، اختلال روان پزشکی است. وقتی پیاز این موها به کرات و در دفعات زیاد کنده می‌شوند، پس از مدتی کاملا از بین می رود. در نتیجه درمان این نوع ریزش مو دو مرحله دارد، ابتدا باید اختلال روانی فرد درمان شود سپس برای رویش مجدد موها، داروهای مخصوص تجویز خواهد شد. اگر موها باز رویش نداشته باشند، از پیوند مو برای پر کردن قسمت های خالی استفاده می کنیم.
بیماریهای عفونی
بیماری های قارچی و عفونت های باکتریایی زمانی که ریشه موها را درگیر کنند، فولیکول مو به تدریج از بین می رود. در آکنه های شدید و کیستیک پیاز مو از بین رفته و در نتیجه پوست به‌صورت نقطه نقطه دچار ریزش مو می‌شود.
آبسه‌‌های دندانی
آبسه های دندانی از دیگر عارضه هایی هستند که ممکن است پیاز مو را تحت تاثیر قرار دهد ، به طوری که به سطح پوست صورت سرباز می‌کنندو پیاز مو را در آن نقطه به صورت دایم از بین می‌برند.
درماتیت سبورئیک(قرمزی و خارش پوست همراه با شوره)
درماتیت سبورئیک نقش زیادی در ریزش مو ندارد اما از آنجا که بیماری شایعی است، اهمیت دارد. عامل این بیماری نوعی قارچ است که پوست را درگیر و علایمی مانند پوسته‌ریزی، قرمزی و خارش در ناحیه سبیل، ریش، چانه ، ابروها و موی سر ایجاد می‌کند. در واقع چربی موجود در پوست باعث رشد قارچ می‌شود و چنین مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورد. ممکن است چربی سطح پوست در افرادی که ریش بلندی دارند به خوبی تمیز نشود، پس بیشتر مستعد ابتلا به این نوع قارچ هستند. استحمام روزانه و استفاده از شامپو های ضد قارچ به بهبود درماتیت سبورئیک کمک می کند.
در اکثریت موارد با مراجعه به پزشک و با گرفتن شرح حال و معاینه بالینی به علت کم پشتی موی صورت آقایان پی برد. در مواردی ممکن است نیاز به بررسی های تکمیلی مانند آزمایشات هورمونی ، ژنتیکی و یا نمونه برداری از پوست باشد. لازم به ذکر است در صورتی که سایر صفات ثانویه جنسی مردانه ظاهر شده باشد الزاما نیازی به آزمایشات هورمونی نیست.
اگر چه رشد و توزیع فولیکول های مو در بدن افراد علاوه بر وضعیت هورمونی به متغیرهای ژنتیکی هم خیلی وابسته است ولی در مجموع برای بررسی تاثیر اختلالات هورمونی بر رشد ریش و سبیل، فرد در مرحله اول باید یک سری اقدامات تشخیصی را پشت سر بگذارد. هورمون تستوسترون و ال اچ او اندازه گیری شود و حتی ممکن است انجام کاریوتایپ لازم باشد. به هرحال برای پرپشت شدن ریش و سبیل نباید سرخود دارو مصرف کرد. از داروهای گیاهی موضعی هم نباید توقع معجزه داشت. حتما باید به یک متخصص غدد مراجعه شود.
افراد با هم متفاوتند چون ژنتیک افراد با هم متفاوت است . بعضی ها موهای پرپشتی دارند به این صورت که روی سینه ، بازوها، و همینطور روی کمر ، پاها و صورتشان هم بسیار پرمو است به حدی که تا روی گردنشان مو و ریش دارند در مقابل برخی برعکسند. موها ،ریش و سبیلشان نیز کم پشت و کمرنگ است اکثر این افراد فاصله فولیکویلهای ریششان خیلی زیاد است یعنی ریش هم که بلند میکنند ریششان پرپشت نخواد بود.
اما برای این که در مدت زمان کم ریش و سیبیل بسیار تو پر و پرپشت شود چه باید کرد. در اینجا راهکارهایی بیان شده است:
*نکته قابل توجه: رشد ریش و سبیل آقایان(موهای صورت) یک پدیده ژنتیکی است که با هورمون های جنسی ، باروری و سلامت جنسی فرد ارتباط دارد. در افرادی که رشد مو های صورت با تأخیر انجام می شود یا اصلآ رشد نمی کند ، نمی توان با دارو باعث رشد مو شد ، البته سن نیز تاثیر گذار است و معمولآ با افزایش سن این مو ها رشد خواهند کرد.
نکته‌ای دیگر :تفکری که به اشتباه برای سالیان متوالی بصورت یک باور عمومی در آمده ، پرپشت شدن ریش و سبیل و ضخیم شدن موها پس از تراشیدن است. اخیرا در گزارشی علمی در نشریه پزشکی بریتانیا آمده است ، باور به اینکه تراشیدن موی پا به سریع‌تر شدن رویش آن و رشد موهایی تیره تر و ضخیمتر منجر می‌شود، تنها توهم و خطای دید است. به گفته این نشریه علت این تفکر غلط این است که نوک موهای تازه رشد کرده به دلیل تراشیده شدن، برشی خشن دارد که به ضخیم تر و تیره تر دیده شدن آن کمک می کند.
