زالو از ابتدای تمدن بشری در طب سنتی کاربردهای زیادی داشته است. سالهای سال از زالو درمانی (Leech Therapy) برای درمان انواع ناراحتی ها و بیماریها از جمله ناهنجاریهای سیستم عصبی، مشکلات دندانپزشکی، بیماریهای پوستی و عفونت استفاده میشد. امروزه نیز از زالو عمدتا در جراحی پلاستیک و میکروسرجری های دیگر استفاده میشود. علت استفاده از زالو در پزشکی این است که زالو پروتئینها و پپتیدهایی در سیاهرگ ترشح میکند که مانع از لخته شدن خون در رگ میشود. به همین علت گردش خون در زخم یا ناحیه مورد نظر به خوبی برقرار شده و به التیام زخم کمک میکند.
زالو درمانی به واسطه ارزان و ساده و کم عوارض بودن اخیرا گسترش زیادی یافته است.
پیشروی دیابت میتواند مشکلات متعددی ایجاد کند که منجر به بیماریهای عروقی میشود. در بیماریهای عروقی جریان خون به انگشتها و دست و پا محدود شده یا کلا مسدود میشود. هنگامی که گردش خون به بخشی از بدن به شدت محدود شود، بافتهای آن ناحیه میمیرند. در این شرایط باید قطع عضو صورت بگیرد. این وضعیت عامل اصلی از دست دادن یا قطع عضو در بین بیماران دیابتی است. از دست دادن انگشت یا دست و پا به خاطر عوارض دیابت یکی از مهمترین نگرانیهای میلیونها دیابتی در سرتاسر دنیاست.
موثرترین روش برای متوقف کردن فرایندی که منجر به قطع عضو بیماران دیابتی میشود، افزایش گردش خون در بافتهای بیمار است بدون این که خطر لخته شدن خون افزایش یابد. تحقیقات نشان میدهند زالو درمانی میتواند در این کار موثر باشد.
یکی از تحقیقات اخیر نشان داده است چگونه طب سنتی یونانی که شامل زالو درمانی میشود، توانسته است پای یک زن 60 ساله مبتلا به دیابت که با قطع عضو رو به رو شده بود را نجات دهد. نسخه سنتزی بزاق زالو نیز امروزه در دسترس قرار دارد اما محققان کشف کرده اند که استفاده از چهار زالو در یک جلسه درمانی میتواند خطر قطع عضو دیابتی را کاهش دهد.
در جلسه زالو انداختن، زالوهای زنده خود را به ناحیه هدف متصل میکنند و از آنجا خون میمکند. زالو پروتئیها و پپتیدهایی ترشح میکند که خون را رقیق کرده و مانع از انعقاد خون میشوند. به این ترتیب گردش خون بهبود یافته و از مرگ بافت جلوگیری میشود. زالوها زخم کوچکی به شکل Y از خود بر جای میگذارند که معمولا التیام یافته و اثری از زخم زالو نمی ماند.
چون خاصیت زالو ها در افزایش جریان خون و تجزیه لخته خون مفید است، جای تعجب نیست که از آن برای درمان اختلالات گردش خون و بیماریهای قلبی عروقی استفاده شود.
مواد شیمیایی گرفته شده از بزاق زالو در تولید داروهای شیمیایی استفاده شده و در درمان بیماریهایی مانند موارد زیر به کار میروند:
تاثیر بزاق زالو به عنوان درمان احتمالی سرطان و تاثیر بر توقف گسترش سلولهای سرطانی در حال بررسی است. آزمایشهای حیوانی نشان میدهند تزریق مستقیم بزاق زالو در سگها به پیشگیری از کلونی زایی سلولهای سرطانی کمک کرده است.
زالو درمانی آسان بوده و عوارض آن کمتر از درمانهای دیگر است. اما توجه داشته باشید که نباید داخل برکه ها و آبگیرهای حاوی زالو بروید و انتظار معجزه داشته باشید. زالو انداختن در صورتی که طبق اصول انجام نشود خطر عفونت باکتریایی را به دنبال داشته و گاهی اوقات آلوده به باکتریهای مقاوم به دارو میشوید. بنابراین از زالو انداختن در مراکز و محیطهای غیر قانونی و غیر رسمی اجتناب کنید.
