اگر به کف پا نگاه کنید، متوجه یک انحنا به سمت داخل در میانه آن میشوید که به قوس کف پا (arch) شناخته میشود. تاندونها نوارهای محکم و سفتی هستند که به پاشنه و استخوانهای مچ پا متصل میشوند. چند تاندون در بخش پایین پا و کف پا وجود دارد که در هماهنگی با هم کار میکنند تا قوس کف پا را شکل دهند.
هنگامی که تاندونها به مقدار مناسبی کشیده میشوند، در کف پا انحنایی در حد متوسط و طبیعی شکل میگیرد. هنگامی که تاندونها به درستی با هم کشیده نمیشوند قوس کف پا یا خیلی کم بوده و یا اصلا ایجاد نمیشود. به این وضعیت صافی کف پا یا کف پای صاف گفته میشود.
قوس کف پای خود را تست کنید
به راحتی میتوانید خودتان با آزمایشی متوجه شوید کف پایتان صاف است یا خیر. برای این کار اقدامات زیر را انجام دهید:
- پای خود را خیس کنید
- بر روی یک سطح صاف که جای پایتان روی آن مشخص باشد مانند موزائیک، بایستید.
- به عقب قدم بردارید و به جای پای خود نگاه کنید. اگر جای کف پایتان بر روی سطح کامل است، کف پای صاف دارید.
بسیاری از کودکان کم سن کف پایشان صاف است که به این وضعیت صافی انعطاف پذیر کف پا گفته میشود. هنگامی که کودک می ایستد، کف پا صاف دیده میشود اما هنگامی که پایش را بلند میکند (به طوری که دیگر روی آن وزنی وجود ندارد) انحنای ملایمی دیده میشود. در بیشتر موارد با افزایش سن و با رشد کودک قوس پا ایجاد میشود.
دلایل صافی کف پا
صافی کف پا در بزرگسالان به دلایل مختلف ایجاد میشود که متداولترین آنها عبارتند از:
- ناهنجاری که از بدو تولد وجود داشته است
- کشیدگی یا پارگی تاندونها
- آسیب یا التهاب تاندون تیبیال خلفی (PTT) که در پایین پا در راستای قوزک به میانه قوس پا کشیده میشود.
- شکستگی یا جا به جایی (در رفتگی) استخوانها
- برخی بیماریها مانند آرتروز روماتیسمی
- مشکلات عصبی
فاکتورهای دیگری که احتمال آن را افزایش میدهند عبارتند از:
علائم صافی کف پا
بسیاری از افراد که دچار صافی کف پا هستند هیچ علامتی ندارند و نیازی به درمان نیز ندارند اما برخی دیگر ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- خستگی زود هنگام پا
- درد کف پا به خصوص در نواحی قوس و پاشنه
- تورم کف داخلی مچ پا
- دشوار بودن حرکات مچ پا مانند ایستادن بر روی پنجه
- درد کمر و پا
-
در صورتی که هر یک از این علائم را تجربه میکنید، زمان مراجعه به پزشک فرا رسیده است.
تشخیص صافی کف پا
پزشک مچ پا را بررسی میکند تا دو مورد را مشخص کند:
1- آیا کف پایتان صاف است؟
2- اگر چنین است، دلایل آن چیست؟
معاینه ای که از شما به عمل می آید شامل مراحل زیر است:
- بررسی سابقه سلامتی برای مشخص شدن شواهد بیماری یا آسیبهایی که میتواند با صافی کف پا ارتباط داشته باشد
- بررسی پاشنه کفش برای مشاهده الگوی غیر معمول
- مشاهده پا هنگامی که می ایستید و حرکات ساده ای مانند ایستادن بر روی پاشنه انجام میدهید
- تست قدرت عضلات و تاندونها از جمله تاندونهایی که در پا و مچ پایتان وجود دارد مانند تاندون آشیل یا تاندون تیبیال خلفی.
- تصویر پرتوی ایکس یا ام آر آی از پا
درمان صافی کف پا
درمان صافی کف پا بستگی به شدت و عامل آن دارد. در صورتی که این وضعیت هیچ درد یا مشکلاتی ایجاد نکند، احتمالا نیازی به درمان نیست. در غیر این صورت پزشک یک یا چند درمان زیر را پیشنهاد میکند:
- استراحت و کمپرس یخ برای آرام کردن درد و تورم
- ورزشهای کششی
- داروهای ضد درد مانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
- درمان فیزیکی
- ابزارهای ارتودنسی، کفشهای اصلاحی، بریس یا قالب و آتل
- داروهای تزریقی برای کاهش التهاب مانند کورتیکواستروئیدها
اگر درد یا آسیب پا شدید باشد، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- جوش دادن استخوانهای قوزک یا مچ به یکدیگر (آرترودز)
- برداشتن استخوانها یا زایده های استخوانی که خار یا اسپور نیز خوانده میشود
- قطع یا تغییر شکل استخوان (استئوتومی)
- تمیز کردن پوشش محافظ تاندونها (سینووِکتومی)
- اضافه کردن تاندونی از بخشهای دیگر بدن به تاندونهای مچ پا برای کمک به تعادل و توازن در کشیده شدن تاندونها و تشکیل قوس کف پا (انتقال تاندون)
- پیوند استخوان به مچ پا برای ایجاد قوس طبیعی تر (افزایش طول ستون جانبی)
درمانهای خانگی کف پای صاف
برای پیشگیری از درد ناشی از صافی کف پا و یا مدیریت آن، درمانهای خانگی نیز وجود دارد:
- از کفی یا کفشهایی که با فعالیتهای شما متناسب باشد استفاده کنید.
- هنگام درد، استراحت، کمرس یخ و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی را امتحان کنید.
- از پزشک یا فیزیوتراپیست بخواهید حرکات کششی که برای فعالیتهای شدید پا شما را آماده کند، به شما نشان دهد.
- عوامل زمینه ساز صافی کف پا را که ممکن است وضعیت شما را بدتر کند مانند دیابت، فشار خون بالا یا چاقی را درمان کنید.
- از فعالیتهایی که فشار بیش از حد بر مچ پا وارد میکند مانند دویدن بر روی جاده، بپرهیزید.
- از ورزشهایی مانند بسکتبال، هاکی، فوتبال و تنیس که فشار زیادی وارد میکنند، بپرهیزید.
اگر درد شدید است یا مانع فعالیتهای روزمره تان میشود به پزشک مراجعه کنید.
