استویا و زایلیتول اگر چه هر دو در طبیعت به صورت طبیعی وجود دارند اما شیرین کننده مصنوعی به حساب می آیند. از آنجایی که هیچ یک حاوی قند واقعی نیستند جایگزین مفیدی برای افرادی دیابتی و چاق و سایر افرادی که میخواهند قند خون خود را کنترل کنند، می باشند.
استویا از گیاه Stevia rebaudiana به دست می آید که بومی امریکای جنوبی است و قرنها به عنوان شیرین کننده چای مورد استفاده مردم بومی آن ناحیه بوده است. اما این استویا که شما در مغازه ها و فروشگاهها می بینید، فراوری شده است و بنابراین استفاده از آن آسان می باشد. استویا صدها برابر شیرینتر از قند است در حالی که هیچ کالری ندارد. تفاوت بین استویا و قند زمانی آشکارتر میشود که آنها را پخت و پز استفاده میکنید. استویا هیچ حجم قندی ندارد و نان تهیه شده با آن، مقداری طعم طبیعی آن را که شبیه به شیرین بیان است نشان میدهد. استویا را میتوانید در محصولات مختلف ببینید. در برخی محصولات نوشابه نیز از استویا استفاده میشود.
زایلیتول الکل شکر (sugar alcohol ) طبیعی است که در آدامسها، شکلاتها، خمیر دندانها و مواد دیگر استفاده میشود. همچنین در غلظت بالا در محصولات مربوط به بهداشت دهان و دندان مورد استفاده قرار میگیرد که بر پیشگیری از پوسیدگی دندان توجه ویژه ای دارند. الکل شکر بر خلاف چیزی که از نام آن تصور میشود، حاوی الکل نیست.
زایلیتول از انواع گوناگون میوه ها و سبزیجات گرفته میشود اما تولید مدرن آن در اصل از چوب بلال به دست می آید. زایلیتول از نظر مقدار شیرینی تقریبا معادل قند است اما حاوی یک سوم کالری قند می باشد بنابراین مانند استویا بدون کالری نیست.
مهمترین فایده استویا و زایلیتول برای افراد دیابتی به عنوان شیرین کننده است چون این افراد باید نظارت دقیقی بر قند خون و مقدار انسولینشان داشته باشند.
از آنجایی که استویا و زایلیتول هیچ مقدار قندی ندارند، مصرف آنها در بدن نیازی هم به تولید انسولین ندارد. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد استویا خواص هیپوگلیسمی طبیعی دارد و میتواند به ترشح انسولین در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمک کند به این صورت که مستقیما بر سلولهای بتا تاثیر میگذارد. هنوز تحقیقات پزشکی تاکید میکنند که ترکیب استویا وداروهای کاهش دهنده قند خون ممکن است موجب افت بیش از حد قند خون شود.
سازمان نظارت بر غذا و داروی امریکا استویای خام را به عنوان یک افزودنی غذایی تایید نکرده است و در مورد تاثیرات آن بر روی توانایی بدن در کنترل قند خون و نیز تاثیرات احتمالی منفی بر باروری، دستگاه قلبی عروقی و کلیوی نگرانیهایی دارد.
مطالعات حیوانی ارتباط مقدار زیاد استویا و کاهش باروری و جهش ژنتیکی در نسل را نشان داده اند. با این حال سازمان نظارت بر غذا و داروی امریکا شیرین کننده های حاوی استویا را برای مصارف تجاری تایید کرده است به شرطی که این محصولات به عنوان مکمل غذایی برچسب خورده باشند.
سازمان جهانی بهداشت پس از بازبینی شواهد علمی، مشخص کرد که مصرف روزانه قابل قبول استویا 4 میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن انسان می باشد. مثلا در مردی با وزن 88.7 کیلو گرم، مصرف 0.35 گرم استویا در روز مانعی ندارد.
زایلیتول نیز همانند استویا شیرین کننده خوبی است اما بر خلاف استویا، کمی بر قند خون تاثیر میگذارد چون حاوی مقداری کربوهیدرات است.
برخی افراد گزارش میکنند که هنگام مصرف زایلیتول دچار مشکلات معده ای روده ای میشوند که معمولا شامل اسهال، نفخ شکم و باد معده است. معمولا این اتفاق در دوز 100 گرم در روز یا بیشتر رخ میدهد به همین علت است که توافق عمومی بر مقدار دوز مجاز زایلیتول 50 گرم در روز یا کمتر می باشد.
مشخص شده است که زایلیتول برای دندانهای افراد نیز فوایدی دارد و به پیشگیری از پوسیدگی دندان شهرت دارد. انجمن دندانی کالیفرنیا میگوید ثابت شده است که زایلیتول با کاهش سوراخها و پوسیدگیهای دندانی و تقویت مینای دندان از پوسیدگی دندان پیشگیری میکند.
همچنین مشخص شده است زایلیتول در پیشگیری از باکتریهای عامل پوسیدگی موثر بوده و به عنوان درمان محافظت کننده در مقابل عفونتهای دیگر مانند آنلفوانزای معمولی در نظر گرفته میشود.
برای این که بدانید کدام برایتان بهتر است باید با پزشک خود صحبت کنید. ممکن است نگرانی هایی در مورد استفاده از آنها برای شما وجود داشته باشد به خصوص اگر داروهایی برای کمک به تنظیم قند خون مصرف میکنید. به طور کلی میتواند گفت هر دو شیرین کننده نام برده هیچ تاثیر نامطلوبی در بلند مدت نشان نداده اند.
