ویتامین ها مجموعه موادی هستند که هر یک به نوعی در بخشی از بدن به عنوان مکمل فعالیت می کند و اگر ویتامین ها به طور عام به بدن نرسند، بدن دچار مشکل های عدیده ای می شود که در کوتاه مدت با ویتامین های دارویی قابل درمان است و گاهی هم در دراز مدت غیر قابل درمان است. خداوند متعال در تک تک مواد غذایی موجود در طبیعت نوعی از این املاح و ویتامین ها را قرار داده است. انواع ویتامین ها به ۲ گروه بزرگ تقسیم می شوند؛ ویتامین های محلول در آب و ویتامین های محلول در چربی، در نتیجه ویتامین هایی که به این ۲ گروه تقسیم می شوند، از یکی از این ۲ راه به بدن می رسند. طبیعی است که در رده بندی علمی این متخصصان هستند که با توجه به نیاز و کمبود افراد، مصرف انواع مختلف آن را تجویز می کنند.
ویتامین آ:
- ویتامین آ از جمله ویتامین‌های محلول در چربی است. ویتامین آ یا رتینول برای بهبود بینایی افراد در نور کم و حفظ سلامتی سطح چشم، دفاع از بدن و سلامتی پوست مهم است.
- ویتامین آ نقشی حیاتی در سلامت قلب و عروق بدن داشته و در تنظیم فشار خون لازم است. ویتامین آ در زخم‌های پوستی، جوش‌ها و سایر عوارض پوستی چون دارویی، اثری درمانی داشته و کمبود آن موجب دیر درمان شدن زخم می‌شود.
- ویتامین آ برای فعالیت مویرگ‌ها و حفظ جدار آنها لازم بوده و در عوارض قلبی عروقی یا خونریزی‌های مغزی کمبود این ویتامین دیده می‌شود. ویتامین آ در مورد افرادی که دارای وزوزگوش در دوران سالمندی هستند موجب درمان و رفع آن عوارض شده و مصرف آن از به وجود آمدن این عوارض و صداهای مختلف در گوش جلوگیری می‌نماید.
- ویتامین آ در جلوگیری از پیری زودرس و نگهداری سلول‌های بدن و شادابی آنها تأثیر بسزایی دارد و امروزه در جلوگیری از نابودی و مرگ اعضای بدن از این ویتامین استفاده درمانی می‌شود.
- ویتامین آ در بیماری‌های دستگاه تنفسی و سلول‌های مخاطی آن نقش درمانی داشته و کمبود آن موجب عوارض و آتروفی بافت‌های مخاطی بینی می‌گردد.
- ویتامین آ در رشد و نمو تأثیر دارد و برای کودکان جزو ضروریات حیاتی میباشد که رشد و نمو آن به نحو شایسته‌ای انجام پذیرد و موجب فعالیت و نشاط آنان می‌گردد.
- این ویتامین در زگیل یا دانه‌های پوستی موجب درمان شده و به نظر می‌رسد کمبود این ویتامین موجب بروز این دانه‌ها و یا زگیل می‌شود.
- هم چنین در طول مدت بیماری‌ها و عفونت‌های مختلف در بدن مقاومت بدن را زیاد و عوامل ضد بیماری و میکروبی را تقویت می‌نماید و موجب رفع بیماری شده و به سلامت بدن کمک می‌نماید.
- مصرف بیش از حد این ویتامین موجب مسمومیت می‌شود.
- بر اثر کمبود این ویتامین فرد دچار ضخامت و خشک شدن قرنیه چشم می‌شود که به این بیماری گزروفتالمی(xerophthalmia) می‌گویند. اگر کمبود خیلی شدید شود فرد نابینا خواهد شد؛ ولی کمبود آن فرد را دچار شب کوری می‌کند.
منابع ویتامین آ:
روغن جگر ماهی ، هویج(در هویج ماده‌ای به نام کاروتن وجود دارد که بدن آن را تبدیل به ویتامین آ می‌کند). جگر گوساله، جگر مرغ، جگر گاو، پنیر، زرده تخم مرغ، کره تازه، قلوه و در سبزیجات از همه بیشتر جعفری، کدو، اسفناج، کاهو، شاهی دارای ویتامین آ هستند. در میوه‌جات هم بیش از همه خربزه، گیلاس، موز، خرما، هلو، پرتقال که بیشتر از سایر مواد غذایی دارای ویتامین آ می‌باشند.
ویتامین‌های گروه ب:
ویتامین‌های گروه ب از جمله ویتامین‌های محلول در آب هستند که به طور کلی در چرخه متابولیسم سلولی نقش دارند لذا موجب افزایش متابولیسم بدن شده و رشد و تقسیم سلولها را افزایش می‌دهند. این ویتامین‌ها در عملکرد درست دستگاه ایمنی و عصبی نقش دارند؛ و برای سلامت پوست و ماهیچه‌ها ضروری هستند. ویتامین‌های گروه B باعث کاهش استرس و افسردگی، و سلامتی پوست و اعصاب می‌گردند. همچنین در تحقیقی نشان داده شده‌است که افرادی که ویتامین ب زیادی در خون خود دارند حتی اگر سیگاری باشند با خطر کمتری در ابتلاء به سرطان ریه مواجه هستند. از ویتامین ب عمدتا به عنوان ویتامین فرح بخش یاد می شود.
ویتامین های گروه ب شامل موارد زیر می‌شوند:
- تیامین (ب۱)
- ریبوفلاوین (ب۲)
- نیاسین (ب۳)
- اسید پانتوتنیک (ب۵)
- پیریدوکسین (ب۶)
- بیوتین (ب۷)
- اسید فولیک (ب۹)
- کوبالامین (ب۱۲)
کارایی ویتامین ب1:
- از چربی‌ها، پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها انرژی آزاد می کند.
- برای افراد عصبی، نگران و مضطرب بسیار مفید است.
- برای رشد بچه‌ها و باروری در بزرگسالان ضروری است.
- توانایی مغز را زیاد می‌کند.
- به سؤ هاضمه کمک می‌کند.
- برای عملکرد صحیح قلب بسیار مفید است.
کارایی ویتامین ب2:
- افرادی که دچار زخم در گوشه دهان یا زبانشان باشند و یا لبهایشان ترک خورده باشد . این ها همه از علائم کمبود ویتامین ب2 است .
- برای عملکرد صحیح غده تیروئید و سوخت و ساز بدن دارای اهمیت فوق‌العاده زیادی میباشد.
- جوشهای ریزی که در منطقه کنار بینی و گوشه دهان به وجود می آید ناشی از کمبود ویتامین ب2 است .
- اگر شخصی ملاحظه کرد که در منطقه سفیدی چشمش رگهای خونی دیده می شود باید ویتامین ب2 مصرف کند .
- کمبود شدید این ویتامین برای یک فرد باردار، عواقب وخیم تری به دنبال دارد از آن جمله ایجاد عارضه لب شکری در جنین است .
کارایی ویتامین ب3:
- ویتامین ب3 برای تولید هورمون تیروئید لازم میباشد.
- این ویتامین بخشی از فاکتور کنترل کننده گلوکز میباشد و هرگاه که قند خون بالا رود، آزاد می‌شود.
- منابع غذایی این ویتامین عبارت است از: سبوس گندم، جگر، تن، بوقلمون، مرغ، گوشت، تخم مرغ، ماهی سالمون (آزاد)، جو، پنیر، میوه خشک و برنج قهوه‌ای و مخمر.
کارایی ویتامین ب5:
- ویتامین ب5 انرژی بدن را زیاد می‌کند و توانایی بدن را برای سوزاندن چربی ذخیره شده افزایش می‌دهد و تحمل رژیم لاغری را برای شما قابل قبول تر می‌کند.
- هر گونه کمبود این ویتامین به مقدار چربی مصرف شده بستگی دارد. این ویتامین، در تولید انرژی و عملکرد صحیح غده فوق کلیه نقش دارد.
- منابع این ویتامین عبارت است از: جگر و قلوه، گوشت، مرغ، آجیل، سبوس گندم، تخم مرغ، جو، لوبیا، نان گندم و سبزیجات برگ سبز.
کارایی ویتامین ب6:
- ویتامین ب6، به کمک عنصر معدنی روی، بر روی هضم مواد غذایی اثر می‌گذارد.
- همچنین در ساخت هورمون‌های تیروئیدی و سوخت و ساز بدن نقش دارد.
- منابع غذایی آن عبارتند از: سبوس گندم، جو، ساردین، مرغ، گوشت، برنج قهوه‌ای، کلم، میوه خشک و تخم مرغ.
کارایی ویتامین ب9:
- این ویتامین (اسید فولیک) برای زنان مفید است. در تکامل لوله عصبی و حفظ سلامت نخاع جنین در طی بارداری نقش مؤثری دارد.
- غذاهایی که شامل میزان چشمگیری از اسید فولیک هستند شامل؛ جگر، عدس، سبوس برنج، مخمر آبجو، آرد سویا، نخود چشم سیاه، لوبیا سفید ، لوبیا قرمز، بادام زمینی، اسفناج، برگ شلغم، گندم، کدو حلوایی، مارچوبه، پرتقال و آجیل است.
کارایی ویتامین ب12:
- ویتامین ب12 ، از اعصاب و سلول‌های خونی محافظت می‌کند. اگر سن شما بالای ۵۰ سال است، بدنتان به مقدار بیشتری از این ویتامین احتیاج دارد.
- کمبود این ویتامین موجب کم خونی، تخریب اعصاب و کمبود حافظه می‌گردد. منابع غذایی آن عبارتند از:جگرگوساله، ماهی آزاد، فیله گوساله، تخم‌مرغ.
ویتامین ب17 و فواید آن:
ویتامین ب17 نوعی از ویتامین های گروه ب است که کمبود آن موجب سرطان می شود.
- جوانه گندم بخورید,جوانه گندم دوایی است سرشار از ویتامین ب17 و اعجاب اور که شما را در مقابل سرطان بیمه می کند. جوانه گندم منبع غنی اکسیژن مایع و حاوی قویترین ماده ضد سرطان طبیعی به نام"Ieatril"میباشد ,که این ماده در هسته سیب نیز موجود است .
کولین(ویتامین ب4):
کولین (Choline) جزئی از ویتامین‌های گروه B میباشد و یک ویتامین واقعی نیست (ویتامین ب4).
- کولین برای متابولیسم و سوخت و ساز چربی مفید است. کولین را برای سوزاندن چربی در بدن مصرف کنید.
- این ماده بسیار مهم میباشد. اگر مقدار کولین در بدن شما خیلی کم باشد، چربی اضافی در کبد جمع می‌شود. منابع کولین عبارت است از: دل و جگر گاو، زرده تخم مرغ، گل کلم، خیار و بادام زمینی.
اینوزیتول:
اینوزیتول، نیز مانند کولین جزئی از ویتامین‌های گروه ب میباشد و در داخل بدن ساخته می‌گردد. اینوزیتول با کولین به متابولیسم چربی‌ها کمک می‌کنند . منابع آن عبارتند از: دل و جگر گاو، گندم، سویا، تخم مرغ، آجیل.
ویتامین ث و فواید آن:
- ویتامین ث آنتی اکسیدان است ، یعنی در جریان خون قرار گرفته و اثر شیمایی موادی که به بافت‌های بدن آسیب می‌رسانند را خنثی می‌کند.
- این ویتامین موجب محافظت پوست در مقابل آثار مخرب اشعه ماورای بنفش نور خورشید می‌شود.
- همچنین به افزایش قدرت ایمنی بدن استحکام لثه‌ها و دندان‌ها کمک می‌کند.
- این ویتامین عمل کلاژن سازی را انجام می دهد (قویترین بخش بافت پیوندی که تمام اعضای بدن را در کنار هم نگه میدارد).
- در پیشگیری از بالارفتن کلسترول خون و ایجاد لخته‌های خونی در رگ مؤثر است.
- اشاره شده‌است که این ویتامین برخلاف تفکر همگان کمکی در پیشگیری از بروز سرماخوردگی نمی‌کند و فقط طول دوره بیماری را کوتاه و به کاهش عوارض آن کمک می‌کند.
- همچنین مصرف این ویتامین باعث جذب بهتر آهن در بدن می‌شود و به افرادی که دچار کم‌خونی هستند توصیه می‌گردد.
ویتامین د و فواید آن:
- ویتامین د به همراه کلسیم باعث افزایش قدرت و هماهنگی عضلات در افراد کهنسال می‌شود.
- این ویتامین باعث پیشگیری از بروز بیماری‌هایی مانند راشیتیسم در کودکان، استئومالاسی در بزرگسالان و پوکی استخوان در کهنسالی می‌شود. رشد و استحکام استخوان‌ها و رشد سلولها هم از دیگر فواید آن است.
- همچنین مصرف ویتامین دی به سلامت مغز و جلوگیری از آلزایمر کمک می کند.
ویتامین ای(E (فواید آن:
این ویتامین در بدن نقش یک آنتی اکسیدان را ایفا می‌کند و از سلول‌های بدن در مقابل تخریب حفاظت می‌کند، یعنی این ویتامین توانایی زیادی در خنثی کردن رادیکال‌های آزادی دارد که درون سلول‌های بدن و بطور طبیعی ساخته می‌شوند.
- خاصیت آنتی اُکسیدانی این ویتامین به آن اجازه می‌دهد تا از لطمه دیدن داخل رگها و سکته قلبی پیشگیری کند.
- کمبود ویتامین بیشتر در بیماری‌های قلبی نمود پیدا می‌کند. همچنین این ویتامین دارای خاصیت ضد انعقادی میباشد که به جریان راحت خون در رگ‌هایی که دارای پلاکت‌های چربی چسبنده به دیواره هستند، کمک می‌کند.
- ویتامین ای باعث افزایش سطح ایمنی بدن در مقابل بیماری‌ها، جلوگیری از پیشرفت بیماری آلزایمر، کمک به درمان بیماری‌های چشمی مثل آب مروارید و دژنراسیون ماکولر، کاهش احتمال حملات قلبی در بیماران مبتلا به دیابت، کند کردن روند پیری سلولها، تقویت انسان در مقابل آلودگی‌های زیست محیطی، مقابله با کم خونی، درمان مشکلات ناشی از چربی‌های بد هضم و کمک به بهبود بیماری‌های پوستی، زخم‌ها، اختلالات تولید مثل و کاهش دردهای پیش از قاعدگی و کاهش علائم و نشانه‌های لوپوس می‌شود.
- همچنین این ویتامین در درمان انواع سرطان‌ها مانند پروستات، پوست، و دهان کمک می‌کند.
- این ویتامین در جلوگیری از ابتلاء به سکته مغزی در افراد غیر سیگاری نقش دارد اما در افراد سیگاری خیر.
- ویتامین ای خطر توسعه بیماری آلزایمر را کاهش می‌دهد.
ویتامین اف و فواید آن:
اسیدهای چرب ضروری گاهی به نام ویتامین اف خوانده می‌شوند. گفته می‌شود اسیدهای چرب در کاهش درد آرتریت مؤثر است.
- ریزش مو و اگزما، صدمات کلیوی، قلبی و کبدی از عوارض کمبود ویتامین اف است.
- مصرف اسیدهای چرب برای کسانی که برنامه غذایی کم‌چرب دارند نیز توصیه می‌شود.
- ويتامين اف حلال در چربي است كه از اسيدهاي چربي اشباع نشده و از طريق موادغذايي به دست ميآيد.
- ويتامين اف از جمع شدن رسوبات كلسترول در سرخرگ جلوگيري ميكند.
- براي سلامتي پوست و مو لازم است.
- بدن را در برابر اثرات اشعه X تاحدودي محافظت ميكند.
- كلسيم را به سلولهاي بدن ميرساند.
- جهت كم شدن وزن بدن با سوزاندن چربيهاي اشباع شده به شما كمك ميكند.
- كمبود ويتامين F باعث ريختن مو ميگردد.
- خشكي و پوسته پوسته شدن پوست يكي از دلايل آن كمبود ويتامين F است.
- در اين مواد غذايي ويتامين F موجود است: جوانه گندم، تخمه آفتابگردان، سويا، بادام، آواكادو، بادام زميني، پسته، فندق، ماهي، روغن زيتون، ذرت و پنبه دانه.
