فشار چشم بالا یا پرفشاری چشم (Ocular hypertension) زمانی اتفاق می افتد که فشار داخل کره چشم (intraocular pressure که به اختصار به آن آی او پی گفته میشود) بیشتر از حد طبیعی است.
فشار چشم به صورت میلی متر جیوه (mmHg) بیان میشود. میلی متر جیوه واحدی است که برای بیان فشار هوا از آن استفاده میشود. در حالی که فشار طبیعی چشم کمتر از 21 میلی متر جیوه محسوب میشود، اما حد بالای نرمال در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد.
فشار بالای چشم معادل آب سیاه (گلوکوم) نیست. آب سیاه یا گلوکوم (glaucoma) یک بیماری چشم است که به واسطه فشار بالای چشم ایجاد میشود. در افرادی که فشار چشمشان بالاست، عصبهای بینایی به نظر طبیعی میرسند و در آزمایشهای میدان دید که دید پیرامونی را بررسی میکنند، هیچ نشانه ای از آب سیاه شناسایی نمیشود. با این حال این افراد مظنون به گلوکوم هستند به این معنی که باید به دقت تحت نظر متخصص چشم قرار داشته باشند تا از عدم ابتلا به آب سیاه اطمینان حاصل شود.
فشار داخل چشم به تدریج با افزایش سن بالا میرود، و آب سیاه نیز بیشتر با افزایش سن ایجاد میشود.
در چشم سالم، مایع شفافی به نام زلالیه (aqueous humor) در داخل بخش جلویی چشم در حال گردش است. برای حفظ فشار طبیعی چشم باید دائما مقدار کمی مایع زلالیه تولید شود در حالی که به همان اندازه مایع باید از چشم خارج شود.
جریان تخلیه مایع از چشم از طریق سوراخ زهکشی بسیار کوچکی به نام شبکه ترابکولار (trabecular meshwork) انجام میشود. شبکه ترابکولار یک شبکه پیچیده از سلولها و بافتها در ناحیه ای به نام زاویه خروج یا تخلیه (drainage angle) است. اگر مایع زلالیه از طریق شبکه ترابکولار به درستی خارج نشود، فشار مایع داخل چشم افزایش می یابد و موجب پر فشاری چشم میشود.
از جمله دلایل بالا رفتن فشار چشم آسیب دیدن چشم و برخی بیماریها است. برخی داروها مانند استروئیدها نیز میتوانند یکی از عوامل احتمالی فشار بالای چشم باشند.
اگر چه همه افراد ممکن است دچار چنین وضعیتی شوند اما افراد زیر در خطر بیشتری قرار دارند:
معمولا پرفشاری چشم هیچ علامتی ندارد. به دلیل عدم ایجاد علائم و نشانه های هشدار دهنده، ممکن است فشار چشمتان بالا باشد اما خودتان خبر نداشته باشید بنابراین بسیار مهم است که چکاپهای منظم چشم پزشکی داشته باشید.
چشم پزشک به عنوان بخشی از معاینه جامع چشم، آزمایشهایی انجام میدهد تا فشار داخل چشمتان را بررسی کند و مطمئن شود آب سیاه ندارید.
از جمله آزمایشها و تستهایی که متخصص از شما میگیرد عبارتند از:
شکل 2- اندازه گیری فشار داخل چشم با تونومتر
شکل 3- گونیوسکوپی
شکل 4- افتالموسکپی
شکل 5- تست میدان دید با پری متر
شکل شماره 6- پاکی متری برای اندازه گیری ضخامت قرنیه
نظارت دقیق بر پرفشاری چشم اهمیت زیادی دارد و باید پیش از آسیب دیدگی عصبهای بینایی یا بروز مشکلات بینایی فشار کاهش یابد.
بسته به وضعیت هر فرد و مقدار فشار داخل چشم، درمان متفاوت است. گاهی ممکن است پزشک تصمیم بگیرد بلافاصله درمان را شروع نکند بلکه چشم شما را مرتبا تحت نظر داشته باشد.
در موارد دیگر ممکن است پزشک دارویی برای کاهش فشار داخل چشم تجویز کند. قطره کاهش دهنده فشار چشم میتواند وضعیت چشم را بهبود ببخشد اما باید رژیم قطره چشمی تجویز شده را کاملا طبق دستور انجام دهید تا تاثیر گذار باشد.
در برخی موارد چشم پزشک ممکن است بیش از یک دارو تجویز کند. هنگامی که دارویی تجویز میشود، پزشک از بیمار میخواهد چند هفته بعد مجددا مراجعه کند تا فشار چشم او دوباره اندازه گیری شود تا مشخص شود دارو چه مقدار در درمان چشم موثر بوده است.
بسیاری از بیمارانی که فشار چشم دارند، ممکن است دچار آب سیاه زاویه باز شوند که تقریبا همیشه باید تحت درمان کاهش فشار داخل کره چشم قرار بگیرد.
