چشم مصنوعی به افرادی که یک چشمشان را به واسطه بیماری یا جراحت از دست داده اند، کمک می کند که ظاهری طبیعی داشته باشند. به چشم مصنوعی چشم شیشه ای نیز گفته می شود. پروتز بخشی از چشم مصنوعی است که به صورت پوسته ای در روی ایمپلنت چشم قرار می گیرد.
پوسته سفید رنگ بیرونی و بیضوی شکل که مشابه سفیدی چشم سالم و طبیعی بیمار طراحی شده است
بخش مرکزی و مدور که شبیه به عنبیه و مردک چشم دیگر طراحی میشود
کاشت چشم مصنوعی تقریبا همیشه پس از تخلیه چشم (به خاطر بیماری یا آسیب) توصیه میشود. جراحی کاشت چشم مصنوعی یکی از جراحی های مربوط به چشم است.
دو روش جراحی اصلی برای تخلیه چشم آسیب دیده وجود دارد. نوع جراحی که انجام میشود در انتخاب چشم مصنوعی تاثیر میگذارد. این دو روش اصلی عبارتند از:
خارج کردن محتویات چشم (Evisceration) : در این روش بخش ژله ای مانند داخل چشم با ساکشن کشیده میشود. برای این کار برشی در جلوی چشم ایجاد میشود اما این بافتها در این عمل حفظ میشوند: بخش بیرونی چشم، کاسه چشم (اوربیت).
تخلیه کامل چشم (Enucleation): در این روش تمامی چشم (کره چشم) بریده شده و از محل خارج می شود.
پزشک بر اساس فاکتورهای زیر مشخص میکند کدام روش جراحی باید صورت بگیرد:
چشم مصنوعی ظاهر فرد را بهبود میبخشد. در صورتی که تمامی چشم برداشته شود، ایمپلنت چشمی مانع از رشد بافتها در حفره چشم و پر کردن فضای خالی میشود. ایمپلنت چشمی و چشم مصنوعی نمیتواند بینایی را به بیمار بازگرداند. پس از خارج کردن چشم طبیعی و جایگذاری چشم مصنوعی، بیمار هیچ بینایی در این چشم نخواهد داشت.
در گذشته پروتز چشم از شیشه ساخته میشد. امروزه معمولا پروتز چشم از آکریلیک پلاستیک سختی ساخته میشود. پروتز چشم پوسته ای است که بر روی ایمپلنت چشمی قرار میگیرد.
ایمپلنت چشم، شیئی سخت و مدور است که به روش جراحی به صورت دائمی در جای خالی چشم جایگذاری میشود و پوسته ای روی آن قرار میگیرد. ایمپلنت چشمی اغلب پیش از جایگذاری با بافتهای زنده یا مواد سنتزی پوشانده و حمایت میشود. به مجموع ایمپلنت چشمی و پوسته پروتزی روی آن چشم مصنوعی گفته میشود.
پس از جراحی برداشتن و خارج کردن چشم طبیعی، ایمپلنت چشمی کروی شکل به صورت دائمی در عمق حفره چشم قرار میگیرد. سپس پروتز غیر دائم و قابل در آوردن، برای قرار گیری بر روی ایمپلنت چشم ساخته شده و روی چشم قرار میگیرد.
خارج کردن چشم آسیب دیده معمولا تحت بی حسی موضعی انجام میشود. داروهای آرام بخش و مسکن ممکن است از طریق رگ به بیمار تزریق شوند تا درد و اضطراب کاهش یابد. بیهوشی عمومی معمولا برای این کار لازم نیست اما ممکن است انجام شود.
داروهای آنتی بیوتیک خوراکی نیز ممکن است تا چند روز پس از جراحی چشم مصرف شوند. قطره چشمی آنتی بیوتیک معمولا به مدت چند هفته تجویز میشود. حفره چشم با پانسمان پوشیده شده و چند ماه طول میکشد تا التیام پیدا کند.
پس از التیام کامل چشم، قالب مومی از جلوی حفره چشم بیمار گرفته میشود. اکولاریست یک پروتز چشمی مختص بیمار که متناسب با ایمپلنت چشمی او باشد میسازد. عنبیه جدید همرنگ چشم طبیعی بیمار به دقت با دست طراحی میشود تا با چشم سالم بیمار مطابقت داشته باشد.
پروتز چشم حرکت میکند اما اغلب به اندازه چشم سالم یا به سرعت آن نمیتواند حرکت کند. مردمک چشم مصنوعی در واکنش به نور تغییر نمیکند. بنابراین مردمکهای دو چشم بیمار در اندازه های متفاوتی دیده میشوند.
حفره چشم پس از جراحی معمولا به تغییر شکل ادامه میدهد. تنظیم مجدد پروتز ممکن است چند هفته یا چند ماه پس از جراحی، لازم باشد.
اگر چه خود جراحی چشم جراحی بزرگی نیست اما از دست دادن یک چشم و سازگاری با زندگی جدید با یک چشم مصنوعی از نظر روانی و هیجانی بسیار چالش برانگیز است. برای غلبه بر این مشکلات از گروههای حمایتی و روانشناختی کمک بگیرید.
